Птиците, иако убави створења - имаат потреба да серат. Но понекогаш нивната Клоака е медиум преку кој во погон се ставаат тркалата на историјата, се испишуваат нечуени драми и се снимаат досадни мјузикли.
И така (да употребам еден одамна чуен израз) птиците-серици со милиони години се празнеле над едно неугледно парче земја во далечната Микронезија...а тоа парче земја во еден даден момент припаѓало на куќата на Хоенцолерните.
Има нешто кортомалтезијанско, квази-магично, необјасниво шармантно во постоењето на некогашните царски германски колонијални поседи. Обично места кои никој не ги посакувал како колонијални трофеи како Германска (Папуа) Нова Гвинеја, место кое и ден денес никој не го сака, Того(ланд), Дојче Камерун, Цинг Тао (несудениот ривал на Хонг Конг), Тангањика, Руанда, Самоа...и веројатно круната на кајзеровата Империја - неверојатниот остров Науру во веќе споменатата Микронезија, во југозападниот Пацифик.
Но германската `раса` е позната како вредна и паметна, исто како и германските овчари, па така забеганите колонисти на тој забатален остров на кој карпите се наоѓале под километарски наслаги од петрифицирани птичји гомна (Гуано) - приметиле дека гомната од Галеби, Албатроси, Корморани и остали морски бештии содржат фосфати со азотни и калиумови примеси кои биле барани како суво злато на светскиот пазар на ѓубрива.
Земјоделието отсекогаш било гладно за квалитетни ѓубрива, во случајов природни - и така малечкото Науру било на пат да стане најдрагоцен колонијален посед на Немачка. Иако е околу милион пати помал од Тангањика да речеме. Но големината никогаш не била се`. Освен големината на маларичните комарци кои биле најјак адут на таа африканска територија окупирана од исончани Баварци.
Островот некогаш...И зошто е битен некаков си Науру?
Затоа што е единствена земја која доживеала целосен еколошки колапс и денес е буквално физички уништена и скоро непогодна за човечка хабитација.
И затоа што како мала територија со малку население и релативно straight forward историја е совршен терен за утврдување на крајните последици од делувањето на извесен доминантен економски модел во денешно време.
Експлоатацијата на Гуано продолжила и за време на британската, јапонската и австралиската колонијална власт. Домородното население воопшто не било заинтересирано за птичји гомна туку си се бавело со традиционалните форми на економски живот. Но, во кобната 1968 година, Науру добива независност и станувајќи најмалата меѓународно призната држава после Ватикан, со своите два-тринаесет илјади жители (половина од популацијата на велеградот Кичево на пример) и сеуште значителни наслаги на гомна - слободољубивиот и државотворен народ на оваа република - се оддава на копање Гуано како да нема утре. И до осумдесеттите години од 20-от век, Науру, благодарејќи на скромната популација и нескромната експлоатација на гомна - станува земја со втор најголем БДП по глава на жител - во светот !
Но природните ресурси ја имаат таа кобна навика да бидат ограничени. А на остров со големина на кутија кибрит, и покрај милионите години на птичјо празнење на цревата - Гуаното морало еден ден да биде исрпено. И така и биднало - фосфатните наслаги биле буквално ископани до оголување на карпите, менувајќи го и самиот рељеф на островот!
Несреќата никогаш не доаѓа сама па така изменетата биосфера која со Еони била градена на ова мало валкано парче земја - предизвикала климатска пустош бидејќи немало што да ги брани кутрите науруанци (или како и да се нарекуваат) од ветриштата и јакото сонце. Штета што никој не им кажал дека дрва не растат на камен и дека ридовите не се купуваат со долари.
и денес...Сепак најголем даун биле створените навики на популацијата. Живеејќи на висока нога, потонати во конзумеристичко бунило, ненавикнати на наглата промена во стандардот створена преку една до две генерации - рајата почнала да пати од болести на Првиот свет, масовно, цело село заболува од дијабетес со што ја добива нималку ласкавата титула `Престолнина на шеќерната болест`, алкохолизмот зазема драматични размери, депресијата коси а просечната дебелина на популацијата скоро се удвојува од времето од пред независноста и веќе погаѓате - тоа се денес најдебелите луѓе на планетата...
Ако науријанците нешто научиле од нивните капиталистички колонијални господари - тоа е претприемачкиот дух! Микронезиските псевдо-Јапи и тајкуни во спрега со локалните политичари се впуштиле во изнаоѓање на излез од кризата. А тој се наоѓал каде ако не во - инвестирањето...и така прватно-државниот фонд кој располагал со најголем дел од девизите се впуштил во серија инвестиции кои требало да донесат спас.
Инвестицијата во авио-сообраќај се покажала како неуспешна. Претприемачите набавиле девет (!?) Боинзи 737 но заборавиле да проверат колкав е долетот на овој вид на летала. Папуа се наоѓала на крајниот лимит на долетот а Австралија, главната цел - сосема надвор од него!
Откако пропаднала таа инвестиција, се преминало кон легална војна пред меѓународните судови поради австралиското копање на гомна пред независноста. Тука науранците се покажале малку поспретни и искамчиле неколку милиони отштета во почетокот на деведесеттите години. Мечка страв, Науру нестрав - осоколени од овој успех, капиталистите од овој остров се впуштиле во нова авантура. Признавање на Тајван во замена за пари!
Ви звучи познато? Знам...знам...
Најмувањето на брод за крстарење и отварањето на крузерска линија на овој веќе визуелно мизерен остров со забележливо отсуство на бисерен песок и светлоплаво лагуни - било потфат рамен на економски суицид. Туристите сакаат призори како од рекламите. Дистопискиот туризам е сепак, ствар на иднината.
Следело финансирањето на некој несфатен лондонски уметник кој имал замисла за Мјузикл кој ќе го надмине самиот Ендру Лојд Вебер и стократно ќе ја врати инвестицијата. `Леонардо, приказна за љубовта` од некои си Грег и Томи Милер кои пронашле неочекувани мецени, било музичко-сценско дело кое требало да ја опише љубовта помеѓу Да Винчи и...па да, Мона Лиза. Милионите долари вложени во ова дело завршиле со наголемиот флоп во историјата на Вестендската сцена. На премиерата луѓето буквално заспивале па дури и оние со подарени билети си заминувале на сред изведба!
Следна станица - создавање на оф-шор дестинација за сомнителен капитал. Оваа генијална замисла навистина привлекла интерес, пред се` од транзиционите руски и украински мафијаши via Руската централна банка (!) но не е познато колкав процент од тие средства завршил кај науријанците...
Нескротливниот дух на дијабетичарите имал уште еден ас во ракавот. Имено, поради крајно дискриминаторската политика на австралиските власти кон нелегални мигранти - плашејќи се дури и да отвори детенциски логори на `своја` територија, огромната, континентално масивна и слабо населена Австралија преку нејзините политичари - го изнајмува микроскопското Науру како место на кое ќе гради привремени логори и затвори за мигранти. За соодветна надокната секако, доволна за секој од некои 10.000 преостанати жители да купи барем по едно чоколатце неделно...
На крај, после еден куп промашени инвестиции од кои повеќето се граничеле со лудило, а многу дебело ја преминале таа невидлива граница, претприемачкиот дух на рајата спласнал, повикани биле ОН да дадат некој долар за да се избегне појава на глад и епидемии...
А кој умира последен ако не желбата за богатење?
Науруанските политичари во 2015. година стапиле во контакт со јапонската вселенска агенција со цел да бидат изнајмени како место од кое ќе бидат лансирани јапонските сателити во вселената поради наводно подобрата локација за таква намена во Науру во споредба со било кој од јапонските острови...
Тука некаде би ставил крај на оваа неважна приказничка од една од најневажните земји на светот. Тотална економска, социјална, демографска, еколошка и здравствена катаклизма со само еден пат напред - а тоа е релокација на сите жители од голиот остров. Науру ќе ја има честа да биде првото парче земја кое било буквално уништено од страна на етатизмот во историјата.
СССР ја имаше таа среќа да биде поголем од самата руска глупавост па Аралското море, Припјат и Семипалатинск беа само епизоди. Парагвај во времето на војната на Тројната алијанса и секако Камбоџа со Пол Пот се другите драматични примери.
Трпение, кажува народната `мудрост`. И денешна Европа има сличен пример на опустошување.
Постои само една земја во која има поалчна, понеписмена и поподложна на делузии раја на планетата.
Да, тоа е Хунзистан.
Само што Хунзистан нема птичји гомна.
А нема ни море...
No comments:
Post a Comment