Треш

(By Roger Mortis, 279/159)
После гледањето на филмот The Room и соодветното уживање во тоа ремек дело на нискобуџетната продукција некако природно следува инспирација за уште еден рант.

Легендата вели дека филмот започнал еден ден во 2003 кога бесмртниот Томи Висо започнал да приоѓа на машки и женски особи на шанк во некоја биртија во некој град во Канада.
Не заклучувајте пребрзо, не се работи за бисексуалец (најверојатно Томи како и секој бесмртник е асексуален) туку за филмски ентузијаст кој понесен од филмовите со Џејмс Дин (!?) решил да сними свој филм.
И така Томи приоѓа на некоја на шанк и почнува `Хеј...ду ју вона плеј ин а филм хах?` Не се познати реакциите на женските особи околу тоа прашање, дали мислеле дека тоа е дебилен старт или покана за снимање ефтин порнич...сепак Томи бил искрен и навистина на крај снимил филм кој веднаш се нашол на разни листи на најлошите филмови на сите времиња.

Зошто е филмот толку лош, ако се шпекулира со сума од шест милиони долари како буџет? Затоа што филмот нема ни главе ни репа да се изразиме по северњачки, делува како несмасно намонтирани снимени делови а целината избегала во страв од ужас од Томи Висо, можеби поради неговата појава.
Но можеби Томи сака да пренесе на гледачот дека изгледот лаже па еден таков језив лик со лузни на фацата, некоја ацтечко-мајанска фризура, поглед како да планира да ти збрца шрафцигер во бубрег и акцент кој е можно да е последица на живеење во некое немачко село а можно е да и од Сибир...испадна да ти бил прав добричина, памук од чоек, романтичен до даска, склон кон сексиљави сцени со свеќи и сета таа корни ситуација.

Животот е непредвдлив и бидејќи во светот покрај искрени филмофили кои се грозат од такви дела постојат и онакви (како мене) кои се неискрени и обожаваат филмови каде што те јаде туѓ срам, каде што има толку киксови што прераснуваат во комедија, каде што потенцијалот за сеир, ремет и смеа е толку јак што веднаш решаваат дека уствари таквиот филм страшно им се допаѓа и на тој начин таквиот филм прераснува во култен.
Родоначелник на овој феномен е Ед Вуд, трансвестит-режисер-проуцент-глумец кој во педесеттите снимал ужасно лоши сај-фај-хорори но денес е ценет режисер на треш филмови благодарејќи на незаборавиот биографски филм со Џони Деп и Мартин Ландау кој за својата улога на Бела Лугоши (маџарски глумец-џанак-легенда-вампир) освоил и Оскар.

Да се разбереме не` секој лош филм е треш филм, бидејќи за да биде таков мора да го поседува оној шарм на тешко објаснивото "its so bad its actually good" или барем да знае да го насмее и расположи гледачот. Македонските филмови на пример се so bad they are actually just bad.

Во минатото Јапонија не била позната како извозник на Аниме, Манга и Хентаи туку како извор на сериозна треш продукција. Годзила како евергрин чудовиште го предводел јуришот на азиски треш по светот. За неупатените, се работи за нешто налик на Тираносаурус кој мутирал поради радијација и почнал да напаѓа градови.

Инаку добро е да се напомене дека филмовите се делат на играни (feature film) и телевизиски а според квалитет на А, Б, Ц и Д продукција (која често се нарекува и Z бидејќи е последна буква во латиничниот алфабет и природно симболизира нешто долно, лошо, ефтино)...

А-продукција е секому позната и омилена, таму треба да бидат задоволени извесни строги стандарди во поглед на буџет, глума, техникалии, пост-продукција и сето тоа, после Водениот свет и Титаник сумите кои се трошат за филмови пораснаа драматично до над 200+ милиони долари по филм.
Б филмовите се послаби во поглед на сите наведени параметри но сепак се професионално работени. Кај Ц веќе имаме мешавина меѓу профи и аматеризам а Д (Z) е веќе тотален аматеризам.
Во ТВ-филмовите има и такви кои комотно можат да се сместат во филмска А-продукција (Панчо Виља на пример со Антонио Бандерас и Џим Броудбент) скапи и одлично реализиран филмови кои би можеле да се даваат и во кино и да не бидат ограничени на малите екрани.

Има и филмови кои се тешки за класификација како оној "Clerks" со Кевин Смит кој бил снимен за 28.000 долари но за тие пари е феноменален, таа дупка во класификацијата ја пополниле поими како независни/авторски/инди или нешто така. Кулминација беше хоророт со камерата во шумата (Вештицата од Блер) кој чинел шака долари а се стекна со култен статус и фина заработка или оној со еден тип за кој се испостави дека е Исус а се случуваше во една барака при што паднаа добри муабети поради феноменалното сценарио (Земјанинот)...
Друга категорија се филмови стрејт-ту-видео (порано ВХС касети, денес ДВД или во Нигерија стрејт-ту-ЦД) каде што нема диструбиција на филмот низ кино сали а нема ни негово емитување на тв туку може само да се рента од видеотеки или да се купи и да се гледа. Обично тоа се тешки акции со основна премиса која непоглешливо води кон кршење кичми.

Географски, постојат неколку центри (Боливуд) кои имаат долга и сјајна традиција на штанцање на тежок треш. Хонг Конг е една од земјите кои произведуваат филмови фабрички, на лента, од почеток до крај на снимање и продукција поминувале најмногу две недели, жанровски доминирало споменатото кршење кичми со помош на квази-Кунг-фу, сцените со тепачки ги снимале успорено (глумците како желки ги дигаат рацете и нозете) а потоа тоа го забрзувале во монтажа за да делува како да се тепаат некои експерти во Кунг Фу а не пропалитети. Над тоа се монтира и генерички звук на удар кој верувам му е познат на секој кој погледнал барем еден таков филм.

Тука е и Турција како место каде се продуцирани легендарни треш остварувања, турскиот Стар ворс е класичен пример (може да се види Јутјуб) каде што селџуците имале крадено цели сцени од оригиналот со сечење филмска лента (скапите сцени со вселенски летала на пример) а другото е полуаматерски крш, главен глумец нормално - турскиот Џемс Бонд - Мурат Карамурат (не му е право име ама така останало меѓу рајата, како Брусли на пример). Во турскиот подвид на треш имаме често кршење на физичките закони, па така Мурат знае и да полета по потреба. Или да подигне девет тонска карпа.

Џунејт Аркин е името на најпознатиот турски актер (ова му доаѓа како најпознатиот андорански фудбалер) и во својата кариера отепал барем 99.000 филмски антагонисти и снимил околу 300 (!) филма. Човек се прашува дали си одел дома воопшто или спиел во студиото...

Не треба да се греши душа и да се ставаат сите акциски филмови во категорија на треш. Иако е крајно примамливо филмови каде што се појавуваат галерија на антиталенти како Шварценегер, Чак Норис, Џет Ли, Долф Лундгрен, Ван Дам или Стивен Сигал да бидат карактеризирани како треш - тие тоа не се. Во продукциски смисол се добро скоцкани, буџетски се јаки а покрај главниот глумец кој делува смешно - обично има солидни глумци во кастингот кои го "извлекуваат" ваквиот филм од категоријата треш. Особено е карактеристичен Стивен Сигал, глупава и тромава појава и целосен аналфабет за глума кој не би можел уверливо да одглуми ниту леш и кој е просто роден за ефтини треш филмови но по некоја несфатлива игра на судбината осамнал во скапи и добро продуцирани филмови...

Можеби феноменот на трешот најдобро го доловил некој си режисер од Нигерија кој тврдел дека е најдобар режисер во светот. Кога го прашале дали е подобар и од самиот Мартин Скорсезе типот одговорил нешто во смисол "ајде да го видам тој Скорсезе нека сними филм за 48 часа! Дајте ми 5.000 долари и за 48 часа имате завршен филм и изрежани цедеа со филмот спремни за продажба по тезгите". Нигерија инаку денес е земја каде се снимаат најмногу филмови на светот.

Препорака за гледање - Делата на Иван Рoџерс особено филмот со име "One way out". Тоа нешто не може да се опише преку текст, Тоа мора да се гледа.

Манијаците од нашиот сокак

(By Roger Mortis, 278/158)
Се чини дека во периодот на овие 25 години по паѓањето на претходниот систем земјава ја зафати право Цунами на насилство и криминал. Не навлегувајќи во причините за таквата експлозија на зло - ќе се задржиме на "кремот" на т.н. крвен деликт - сериските убијци и нивните помалку славни колеги "масовните" убијци. За овие вторите дефинициите се разликуваат од едно до друго место но за потребите на овој пост ќе го земеме магичниот број три како појдовна точка за да им овозможиме еднаквост во тој поглед со серијашите.
Дисклејмер, неопходно е да се знае дека се работи за мирновременски убијци, а оние кои убивале во честите, богати по содржина и садизам војни на овие простори припаѓаат во некоја друга категорија.

Прв настан на масовно убиство на оваа територија секако би бил легендарниот поход на Томе Стојановски и неговите четири жртви во кругот на Скопска Пивара. "Томе од Пиварата" се прославил на 10.Февруари 1966 кога вооружен со Чешка Збројевка во калибар 7,65мм тргнал да исправи неколку криви дрини и да се одмазди за неправдите на кои бил изложен на работното место и надвор од него. Отказот од работа и шут-картата од СКМ ја прелиле чашата и во умот на Томе не оставиле простор за поинаков расплет од оној крајно крвавиот. Впрочем, за подетално инфо може да се кликне на следниов линк.

Вториот настан кој би бил на самата граница на дефиницијата пoмеѓу масовно и сериско убиство е ликвидацијата на три члена на семејството Мудинови на 13.Ноември 1995 кога во Струмица биле извршени три поединечни убиства на различни локации во ист ден. Овој случај е и единствениот кој е без официјална правна разрешница и останува во доменот на шпекулациите а таму веројатно има и политичари и локални кримоси и слични крајни продукти на општествениот метаболизам, сепак тоа било време на екот на транзицијата и на матните зделки.

Третиот лик кој извршил масовно убиство е своевиден копикет на култниот Томе.
Употребувајќи нешто појак калибар, стандардниот 9мм Пара, виничкиот осветник Моне Андоновски се упатил во основниот суд во Виница на 25.Септември 1995 и таму им пресудил на три жртви - брачен пар тужители кои долго време се суделе со Моне поради некаква меѓа помеѓу имотите и нормално, нивниот адвокат. Една од најмоќните причини за лишување од живот кај нас - имотно правните проблеми често предизвикуваат испади на смртоносно насилство но најчесто тоа се удари со секира или копач по главата, никогаш испразнување шаржер во неколку лица истовремено. Се` до походот на господинот Моне кој потоа избегал во Италија од каде што бил екстрадиран наредната година за да биде помилуван со указ на тогашниот претседател во 2006 (!?)

Четвртиот во оваа хронологија на манијаци е типот со најоригинално име и презиме од сите наведени. Пироманот од Драчево - Гагарин Зенделовиќ, средовечен семеен човек, пијаница и поклоник на легалната дрога Лексилиум направил најголем зулум од сите бидејќи при неговите дејанија настрадале 35 лица но за среќа (или сепак несреќа?) само четири смртно. 11 поминале со потешки а 20 други со полесни повреди. Како редок пример на пироманство на овие простори, Гагарин (lol), креатура од дното - наоѓал задоволство во посматрање на огнови. Неговиот Магнум опус се случил на 23.Август 2005 во Кисела Вода каде што Гагарин се завлекол во подрум на стамбена зграда, преспал извесно време и потоа запалил некои стари весници и картони во подрумот.

Подоцна се вратил за да го посматра пожарот а наредните денови бил приведен откако признал на домашните што сторил. Во настап на агресија се заканувал дека ќе го запали истражниот затвор Шутка а својот пат на овој свет го завршил обесувајќи се во затворот на 1.Февруари 2006 откако бил осуден на 14 годишен одмор во лудницата во Демир Хисар...

Петтиот на оваа листа е можеби и најефективниот а тоа е Лазе Радески, убиецот на шест менувачи на девизи од Охрид. Кај Лазета нема ништо надвор од баналното користољубие, нема некои "повисоки" мотиви, нема гласови во главата, крајно е досаден во своето зло.
Лазе употребувал чекан како оружје и со изговор за менување поголема сума ги поканувал менувачите во дуќанот за санитарии на "Туристичка" и ги убивал со удари по главата. Сечејќи ги лешевите на делови кои ги пакувал во гепекот на својата "Пезетка" манијакот им го пронаоѓал привременото последно почивалиште на останките на жртвите во околината на Охрид и Струга.
Гласините за наводна мината кариера на Удбашки ''хитмен" веројатно се само тоа - гласини. Уапсен во Април 2008, останува да се види дали ќе одлежи доживотно или ќе биде амнестиран од страна на некој иден Хорхе.

Шестиот случај е секако најпознатиот и медиумски најекспонираниот. На 22.Јуни 2008, уапсен бил Владо Танески, кичевски новинар кој наводно убил четири жени над кои потоа извршувал блуд пост мортем.
Наредниот ден после апсењето во колективната свест ќе влезе и "кофата убиец" дотогаш и оттогаш непознат феномен во светски рамки. Таа кофа била садот во кој Владо, според комичните извештаи на полицијата успеал да се удави самиот себе. Во некои други средини можеби ова би било навреда за интелегенцијата на популацијата, но во Кичево и Хунзистан поминале и поминуваат секакви срања, па така помина и смртоносната кофа. За едно од убиствата подоцна припишани на Владо, славното локално правосудство осудило погрешни особи...
Но тука не завршува приказната за Кичевскиот Давител. Во неколку наврати во следните години во кичевската околија ќе осамнат лешеви на средовечни жени убиени со сличен Modus operandi како оној со кој претходно биле одземени четири животи. Дали конечниот број на убиства е над шест или дури и десет и дали вистинскиот кривец слободно шета наоколу е тешко да се каже.

Виктор Карамарков наречен Шеќерко (!?) а потоа и Скопскиот Раскољников е единствениот со наводни литерарни мотиви во оваа тажна галерија на насилството. Како и книжевниот лик од Достоевски и Виктор користел секира за да убие а убивал и иста целна група, постари жени кои не можеле да се бранат...Но за разлика од Родион Романович, Шеќерко убил пет жени и се обидел да убие уште најмалку две, што значи дека посегнал по живот седум пати повеќе од несудениот правник од славната книга. Некогашен првенец на генерација во средно и јак студент, подоцнежен џанак и пропалица - Виктор испириран од Родион започнал да истражува неконвенционални начини за прибирање пари. Одбирајќи ги жртвите според возраста и животниот "стил" (осаменост), убиецот со здравствена книшка во рака се појавувал на врата на жртвите апелирајќи на нивниот мајчински инстинкт со приказна дека му требаат пари за операција на мајка си. Ако проценел дека жртвата е сама, Шеќерко влегувал и со неколку прецизни удари во главата ги ликвидирал жртвите. Потоа се претварал во Термит и собирал се` што има некаква вредност во живеалиштето на жртвата.
Уапсен е во Ноември 2009, после опсежна истрага а бил пронајден во некаков подрум во Ѓорче, тотално "ушлагиран" и неспособен да бега. Осуден бил на доживотен затвор.

Осмиот случај навлегува во водите на организираниот криминал и како таков можеби е на работ на релевантноста но вреди да се спомене поради невообичаеното орудије употребено за убиствата, (нај)славната автоматска пушка АК-47 или веројатно М-70 или друга варијанта на сеприсутниот сејач на смртта, Калашњиков. Имено на 3.Септември 2010, во скопската населба Аеродром во некаква биртија на иста маса седеле колеги по криминал, двајца од онаа и еден од оваа страна на законот, припадник на легализираната рекетарска служба позната како полиција. Во локалот влегол извесен Тони Денковски и испразнил најмалку три рамки во жртвите, по една за секој од убиените. Дали се работело за страв и несигурност или Тони само бил екстремно лош стрелец па морал да прибегне кон overkill не е познато. Се предал самиот следниот ден и подоцна бил упатен на доживотна робија.
Наводно се работело за должничко-доверителски односи во кои убиецот бил во улога на должник, наводно бил стар дилер и екс-колега на убиените, наводно бил само извршител, наводно бил уценет, наводно жртвите му се заканувале со ликвидација на семејството...премногу "наводно" а премалку "сигурно", како што често е случај во ваквиот вид на "уморства"...

Следат пар случаи кои се екстракт на битовиот елемент во својата пост-транзициона екстрема, сопружничките односи затруени со параноја кои често ги полнат страниците на црните хроники. На 9.Ноември 2014, во некое место наречено Кавадарци, се случувал развод помеѓу припадник на специјалните полициски сили, непопуларно познати како Алфи и неговата сопруга. Неколку дена по разводот, имењакот на претходниот убиец, Тони Станоев - веројатно разјадуван од сомнежи и гнев, отишол во домот на семејството на неговата тогаш веќе тазе екс-сопруга и со службениот пиштол ги застрелал нејзиниот татко, мајка и сестра а се обидел да убие и четврто лице. Може да се нагаѓа за причините за ваквиот епилог, но не е далеку од логиката да се претпостави дека убиецот ги сметал жртвите за одговорни за неговиот пропаднат брак.
Полицијата го пронашла и уапсила за неколку часа на мошне симболично место - градските гробишта...

Последниот, десетти случај на масовно или сериско убиство е скоро карбон-копија на претходното а се случило само две недели подоцна, на 24.Ноември 2014, во некое населено место Злетово со скромна разлика што убиецот бил професионален војник наместо полицаец. Драган Маноилов, прогонет од можноста за брачно неверство од страна на неговата сопруга - го напуштил работното место заедно со својата автоматска пушка, повторно роднина на АК-47 и со неа во настап на избезуменост и јарост одлучил да убива! Не можејќи да го лоцира наводно неверниот субјект, Драган одлучил дека самарот крепи повеќе трагика отколку магарето и отишол во домот на семејството на жена си, каде што после кратка расправија со рафална стрелба ги убил таткото и мајката на сопругата и чичкото на наводниот заводник на избраничката на неговото...па што и да имал наместо срце.
Незадоволен од "скорот" од три убиства и со сеуште незадоволена жед за крв, Драган отишол во заедничката куќа каде пребивал и братот на жена му. Но за среќа, овој пат целта се покажала жилава и во настанатата тепачка, несудениот леш успеал физички да го совлада манијакот и да му го одземе оружјето. Манијакот избегал и наредниот ден се обесил во кочина во Злетовската околија...

Во познатата екс-ју хорор комедија која се бавеше со темата на сериско убивање "Давитељ против давитеља" беше приметено дека град кој никогаш немал серијаш на своите улици - не може да се смета за метропола. Тој сомнителен услов за стекнување на урбано признание за метрополаштво засега го имаат Скопје, Охрид...
И неверојатното Кичево!

Битола нема аеродром...и нема сериски убиец.