Авиони за раја

(By Roger Mortis, 253/133)
Those Magnificent Men in their Flying Machines...

Време е за попладневен rant а низ синапсите на мозокот ненадејно се оформува нејасна мисла околу летањето. Но не на пернати створови туку на луѓе. And there it goes...

Летањето со умот е една од најстарите човекови навики. Човекот летал со умот со илјадници години се` до еден тмурен октомвриски ден во 1783 кога конечно се случила транзицијата од умствено кон вистинско летање а тоа било благодарејќи на двајца браќа познати како Монголфие кои наспроти советите и прогнозите на `добронамерните` граѓани и селани - успеале да се вивнат во небесата со помош на летало полесно од воздухот (познато како Балон). Небесата, дотогаш резервирани за птици, ангели и архангели - конечно биле отворени за човечко присуство.

После 120 години доминација на балоните и дирижаблите на сцена стапуваат и првите летала потешки од воздухот и на тој начин се створиле услови за развој на она што денес го знаеме како воздушен транспорт. Авионскиот посебно, бидејќи рака на срце - дирижаблите или како што рајата милува да ги нарекува према генеричкиот поим - `Цепелини` - владееле со небото за време на раните денови на авионот. Во основа огромни торби полни со водород, спори и тромави - тие сепак биле начинот на кој авијацијата се стекнала со своите први клиенти на кои им требало побрзо патување отколку со воз или брод.

Можеби најреволуционерен вид транспорт кој се појавил било кога е авионскиот транспорт.
Брзината и дометот, комбинирани со релативната удобност и неспоредливата сигурност го ставаат овој вид траснпорт во сосема нова категорија.

Официјално од 1903 и браќата Рајт, неофицијално од 1901 и Густав Вајскоф започнува остварувањето на вековниот сон на човештвото да се вивне на небото без никакви религиски конотации. Брзината на развојот на цивилната авијација е спектакуларен. Само неполна деценија после првиот официјален лет на авион во светот, во 1911 - францускиот пилот и конструктор Луи Блерио го гради првиот наменски патнички авион со затворена кабина за четири патници, Блерио-24.

Во 1913 се појавува првиот повеќемоторен патнички авион на Игор Сикорски, наречен Роскиј Витјаз само како stepping stone кон првиот сериски изработуван патнички авион `Иља Муромец` кој пренесувал 16 патници во удобна кабина, но царските бирократи немале слух за новото чудо на техниката и евентуално отварање на авионска линија. Подоцна авионот бил преработен во бомбардер и користен на Источниот фронт за време на Големата војна.

Крајот на Првата светска војна оставил стотици тешки бомбардери кои немале веќе функција и илјадници пилоти без работа. Амбициозните пионери од двете страна на Атлантикот увиделе можност за стварање на нов вид сообраќај, основани се првите авиокомпании, воените авиони се преработени во патнички или поштенски и огромен број пилоти наоѓаат работа. Подоцна се појавуваат и првите `флајт атендант`, од почеток мажи, подоцна и жени. Британските пилоти Алкок и Браун во 1919 први го прелетуваат Атлантикот со Викерс Вими адаптиран бомбардер (не, Чарлс Линдберг не е прв) со што укажуваат на можноста за интерконтинентални патувања.
Патничкиот авион Е-4 на фирмата Цепелин-Штакен од 1919 е еден од оние производи кои што биле толку пред своето време што тогашната раја останала збунета и не успеала да им најде соодветна намена. Секако и фактот што Германија била во хаос во тоа време не помогнал воопшто...

Аеродромите во тоа време биле само нешто порамни ливади отколку вообичаено, ретко каде имало бетонски или асфалтни писти што го лимитирало користењето на авионите при лошо време. Во таа ситуација дошло златното време на хидроавионите, гигантски машини за прекуокеански летови кои примале повеќе патници од нивните сувоземни конкуренти а можеле да слетаат во било кое пристаниште.
Подоцна, како резултат на тоа што во Втората светска војна се градат масовно аеродроми со асфалт и бетон, хидроавионите малку по малку исчезнуваат од линиите а местото им го препуштаат на се` поусовршените патнички линиски авиони. Од таа ера вредно е да се напомене и легендарниот Даглас ДЦ-3 (познат и по својата воена дезигнација Ц-47 Дакота), сеприсутен со својата едноставна елегантност, леснотијата за одржување и општиот симпатичен впечаток кој го остава на сите, од дивјак во прашумите на Нова Гвинеја кој основал нова религија (Карго култ) поради двомоторната `Дакота` сметајќи ја за божанство (!?) па се до rank and file лицата кои професионално се бавеле со летање.
Десетици примероци и ден денес сеуште летаат на редовни линии или служат како воени транспортери по светот, осумдесетина години после летот на првиот прототип.

Со пристигнувањето на млазната ера и британскиот Де Хевиленд Комет во 1949, се преполовува времето потребно за патување. Релациите за кои требало недели и месеци да се поминат со бродови, почнале да се поминуваат за неколку часа или најмногу еден ден, незамисливи ствари пред појавата на летечките машини.

Од тогаш до денес, има неколку правци во кои се движи патничката авијација.
Првиот е зголемување на бројот на патници, се градат се` поголеми авиони со повеќе места, Боинг Б-747 и денешниот Ербас А-380 претставуваат врв во тој поглед.
Вториот е економичноста, се воведуваат нови турбофански мотори со помала потрошувачка, профилите на крилата и `винглетите` на типсовите на крилата играат улога во намалениот расход на гориво, на сцена стапуваат и нискотарифните компании кои обично имаат униформна флота од еден вид авиони (Рајан Ер користи исклучиво Б-737 на пример) штедејќи на све и слетувајќи на секундарни аеродроми.

Третиот е сигурноста на летот каде се постигнати одлични резултати и денес овој вид транспорт е најсигурен на планетата, во однос на поминати километри вс. жртви.
Четвртиот е брзината каде за жал нема некои поголеми промени, нивото е сеуште на гореспоменатиот Комет од пост-WW2 периодот, единствениот авион - исклучок беше француско-британскиот Конкорд, надзвучен авион кој летал на редовни линии со 2.200 км на час. Arguably the sexiest thing in the world aside from a woman, овој бисер на применетиот дизајн и триумф на аеродинамичноста во 2003 беше повлечен од употреба.

А тоа би биле скоро три века после првата идеја за патување низ воздухот. Воздушниот транспорт прв пат бил конципиран од страна на забеган португалски поп во 1709 година. Истиот завршил во лудница, што била очекувана реакција на тогашниот свет во врска со летање на било што непредвидено од дежурните божанства. Нацртите од неговиот воздушен брод сеуште постојат а неговата трагичната судбина била само првата жртва на патот кон еден нов свет чии контури нејасно се оцртувале во генијалната глава на попот...

Товариш Дедо Мраз

(By Roger Mortis, 252/132)
Во деновите што следат, припадниците на разни христијански деноминации ќе им даруваат на своите деца божиќни и новогодишни подароци, во склад со празничната традиција која се појавила во пагански времиња а која ниту најревносните рисјани не успеале да ја искоренат.

Но она што малкумина го знаат е дека самиот лик на носителот на конкретните пакетчиња и играчки за децата, веселиот белобрад старец - познат во западниот свет како Санта Клаус - е всушност советска инкарнација на еден стар пагански мит на старите славјани. Тој пагански мит зборувал за Дедо Мраз (Дедушка Мароз) кој при крајот на годината носи дарови за сиромашните и несреќните.

Како што една религија ја заменува друга, така се менуваат и празниците. Така биднало и во Амарна...а така е и денес. Старите пагански обичаи, во сите краишта каде рисјанството станало државна религија - едноставно биле заменети со рисјански плагијати на истите. Дотогашните празници групирани околу зимската краткодневница станале Божиќ, односно тотално измислена дата на наводното раѓање на спасителот Јешуа, подоцна познат како Исус.

Од таа пракса не отстапила ниту новата религија на бољшевизмот која што се појавила на сцена во земјата на Советите. Властите на новата држава го промовирале календарското започнување на Новата година како нов празник, пандан на Божиќ. И сосема успеале во тоа бидејќи во наредните децении, барем на просторите на кои оваа религија виреела - Новата година сосема го засенила Божиќ во перцепцијата на граѓанството.
Дури и ден денес, и покрај своевидниот религиски ривајвал кој трае веќе четврт век - сеуште Новата година се доживува како далеку повесел и позначаен настан од оној божиќниот.

На новиот празник му бил потребен и соодветен антропоморфен симбол, кул лик. Советските апаратчици, оперирани од креативност - излегле со своја верзија на злиот буржоаски Санта Клаус. Тоа бил Дедо Мраз, мешавина на паганскиот мит за Дедушка Мароз и новата советска естетика. Одненадеж, се појавува пролетерскиот пензионер кој дели подароци на децата за време на новогодишната ноќ. Носи истобојна но некако поедноставна облека од својот западен колега, нема Ирваси и кочија туку се движи пешки, неговите подароци се поскромни и не ги става во чорап прдвиден за таква намена. Доаѓа со шест дена задоцнување за разлика од конкурентот со цел да ги израдува децата.
Дедо Мраз е урбан карактер кој се движи помеѓу новите булевари, фабричките оџаци, стамбените блокови и тролејбусните постојки за разлика од Санта...кој останал рурална појава.

Интересно е што меѓу рајата во Источна Европа овој лик е сеуште неверојатно популарен иако е мешавина од атеистичко-советска пропаганда и пагански мит. За разлика од Мекдоналдс и 90210 - овојпат западниот бренд не успеа да го потисне источниот.

А зарем постои подобар начин за пренесување на празничната радост на еден од најголемите религиски празници - од стар советски атеист-слеш-паган којшто облечен во црвено...им носи подароци на малите рисјанчиња?!

С новим годом!

Пајажина

(By Roger Mortis, 251/131)
Едно од вечните прашања кои никогаш не добиле целосен одговор е прашањето на односот на индивидуалноста во контекст на колективната припадност. Или на колективот во однос на индивидуалноста, во зависност од тоа како се` гледало на таа дихотомија низ вековите.
Дали се работи за меѓусебно исклучиви категории или сепак е возможна коегзистенција?
Можеби личниот идентитет отсекогаш бил жртва на очекувањата на колективот, на наметнатите обврски а најчесто на борбата за гол опстанок?
Иако индивидуалноста како поим е тотално излитена од употреба во рамките на она што некои би го нарекле `Западна цивилизација`, барем од Ренесансните времиња наваму - поимот никогаш не бил тука за да се сфати сериозно, повеќе нешто како `играч од клупа` кој постои само за да биде употребен при кратење време на крај на мечот, некаква идеја која се пласира за да се пополнат страници или медиумски мртов од`.

Зошто, in the name of the Morning Star, индивидуалноста би била пречка за опстанок?
Затоа што на неа се гледа како на закана за постоечката заедница. Затоа што бара голема саможртва без никакви гаранции за било што.
Или пак аатоа што индивидуалноста е тешка. Тешко се гради и е тешка за одржување. Тоа подразбира градење на свој мозаик составен од интереси, перспективи, ставови, погледи, вредности, перцепции - кои се стекнуваат низ текот на животот базирајќи се на сопствените искуства.

А тоа не е баш едноставно, едноставна декларација за индивидуалност не значи многу. Како што декларирање како Самурај нема да ве направи Самурај. Треба време кое раја го нема, треба желба која раја ја нема а потребна е и некоја минимална способност за логичко расудување, караткеристика која скоро целосно отсуствува наоколу...
Од друга страна не треба да се меша индивидуалноста со lone wolf карактер. Индивидуалноста не е синоним за асоцијалност.

Индивидуалецот (ако надвор од внатрешноста на главата индивидуалноста воопшто постои) би можел по свој избор да соработува со други и доброволно да се организира во групи со кои дели заеднички интерес (free association) без да биде присилуван тоа да го стори во веќе постоечките, ако тие не му одговараат или ако не дели заеднички интерес со припадниците на истите. Бидејќи тоа е невозможно, и изгледа дека ќе биде невозможно уште барем неколку векови - останува содржината на сивата маса како единствено место каде индивидуалноста е сеуште можна.

Многу е полесно човек да стане дел од масовното, од веќе понудените матрици, од колективот. Сигурно е и удобно. Социјализацијата, прифаќањето и одобрувањето од масата се подразбираат по дифолт. Одненадеж човек гледа дека луѓето делуваат како да го ценат, како да е прифатен и вреднуван.
За да постои такво масовно групирање мора да постојат однапред зададени, магловити, нејасни и општи категории од кои што поединецот би верувал дека е дел. Ништо конкретно и јасно, само ефтин мистицизам обоен во племенски бои со соодветна симболика. Затоа е лесно да се биде дел од имагинарни заедници. Мозокот, заедно со чувството за моралност и етика, креативноста и сопствената есенција - можат слободно да бидат пуштени на пасење - без тоа да пречи на опстанокот на членот на таквата група. Групата импонира на инертноста, мрзеливоста и инерцијата кај поединецот.

Конфликтот меѓу овие два концепти е неизбежен. Како што е неизбежна и социјалната изолација и малата веројатност за гол физички опстанок на индивидуалецот кој би се дрзнал да ја извади својата душа на светлото на денот.
Затоа нејзиното место е по мрачните тавани полни со пајажина, далеку од очите на светот, во последното место на кое некој би помислил да бара, во длабочините на ноќта, во прегратките на наметнатиот срам...

Кога Јагуари скитаат по улиците...

(By Roger Mortis, 250/130)
Во бесконечниот калеидоскоп на етатистички предизвикани несреќи, морбидната фасцинација често се задржува на мега-манијакалните слики и сцени, оние на Хитлер и `Конечното решение`, Сталин и `Архипелагот Гулаг`, Мао со `Големиот скок напред` или Кортес со походот во `Новиот свет`.
Но тука се и помалку експонираните а еднакво или дури и повеќе ужасни слики како оние од `Полињата на смртта` на Пол Пот, приватниот имот на злото на Леополд II Белгиски или мегаломанијата на Франсиско Солано Лопез.

Who the fuck is Франсиско Солано Лопез?

Се работи за историска фуснота на фуснотата, заборавен курвин син и психопат од највисок ранг кој сепак имал зад себе едно неверојатно достигнување а тоа е скоро целосна депопулација на територијата врз која имал власт, како диктатор на Парагвај од 1862 до 1870. Доаѓајќи на власт како едногласен избор на парагвајскиот конгрес на свои 32 години, после смртта на својот татко Карлос - Франсиско бил најновиот изрод во долгата низа владетели кои скоро династички владееле со оваа јужноамериканска република од стекнувањето на независноста од Шпанија.

Франсиско ќе си останел класичен латино-диктатор со сите стереотипни атрибути доколку во младоста не пропатувал низ Европа. Тие патешествија и посети на разни метрополи го заразиле со вирусот на грандоманијата. Посебно Париз со сеуште свежите спомени за големиот војсководец, Наполеон Бонапарта - бил пресуден за младиот наследник да влезе во сериозен милитаристички `филм`.

Парагвај бил основан како резултат на језуитските мисионерски напори да се создаде функционално општество кое ќе биде мешавина на традициите на локалните Индио и `инпутот` на новите колонисти кои верувале во овоземски рај. Иако веројатно единствени во својата искреност и храброст да одат по стапките Исусови во `новиот свет`, да ги третираат домородците како рамни на себеси па дури и да се `плодат и множат` заедно - језуитските `пулени` околу реките Парагвај и Парана немале можност да ја избегнат судбината на скоро сите новостворени држави во првиот бран на деколонизација (оној во Латинска Америка во почетокот на 19.век). А таа била сувопарна - скоро насекаде на власт се наместиле локални олигарси и големи земјопоседници со своите диктаторски династии.

Таа судба го стигнала и Парагвај а врвот на лудилото ќе следи во една од најбизарните војни од почетокот на цивилизацијата до денес - позната како `Војната на тројната Алијанса` или поедноставно `Парагвајската војна`.
После децении на форсирање краен национализам, шовинизам и џингоизам, засилено со екстремна милитаризација на општеството и билдање на вооружените сили, сето тоа измиксано со делузиони ситуации (прогласување на Воена морнарица во земја која што...нема море на пример) и сништа за славно војсководство - резултатот дошол сам по себе. Тоа биле 90.000 војници (во земја со проценети 850.000 жители!?) спремни за акција. Се чекала само искра која ќе го запали лудилото.

И таа искра природно заискрила. Но по игра на случајот - тоа биднало во скоро-соседен Уругвај каде што постоел внатрешен конфликт поради обид на псевдо-либералите за државен удар, подржувани од Бразилската власт. Конзервативната власт во Монтевидео била помагана од парагвајската власт бидејќи `филмот` за станување регионален фактор бил во полн замав во главата на сењор Лопез. Обично ваква спротиставеност на интереси се остава во доменот на дипломатијата, но Лопез немал намера да се потпре на дипломатите, па нели човекот одвај чекал повод за да почне да се трансформира во Гуарани-Наполеон!
Бразилските власти упатиле воена помош на псевдо-либералната страна во конфликтот во Уругвај а во приказната се замешала и државата Аргентина, исто така на страна на псевдо-либералите бидејќи сепак се работело за гужва во Рио де ла Плата а не некаде далеку.
Конзервативниот лидер на Уругвај бил соборен во мешавина на државен удар и странска интервенција при што `адутот` на официјален Асунсион морал да ја напушти својата фотеља...

И така, `изненаѓен и увреѓен` поради мешањето на Бразилската власт во тоа што го перцепирал како свој домен на интереси, Лопез се решил да покаже заби. Бидејќи бразилските сили не се обзирале премногу на Лопезовите ултиматуми, на 12.Ноември 1864 насилно бил запленет бразилски брод кој пловел по реката Парагвај. Напнатостите растеле и на 14.Декември истата година - Парагвајската држава му објавува војна на Царството Бразил! Околу 10.000 војници подржани од речни воени бродови навлегле во Мато Гросо, најзабаталената од сите забаталени бразилски провинции. Постојат места во Мато Гросо во кои и до ден денешен немала стапнато човечка нога. Инфраструктурата била непостоечка, комуникации ниту за лек - единствен крвоток биле реките и нивните притоки. Но затоа имало неколку прилично доходовни рудници на дијаманти и злато. Парагвајците мудро го заобиколиле главниот град Кујаба и после неколку нерамноправни битки во кои ги поразиле бразилските војници и доброволци - станале господари на дел од Мато Гросо, ултимативната вукојебина на Јужна Америка.

Следен чекор во билдањето на новата империја било средување на ситуацијата во Уругвај во своја корист. Франсиско Лопез се одлучил на воена инвазија со цел враќање на власт на својот `адут` а за таа цел побарал премин на 20.000 војници низ аргентинска територија за да стигнат во Уругвај. Очекувано, барањето било одбиено, факт кој многу го разбеснил пргавиот Франсиско кој затоа и објавил војна и на Аргентина и во Април 1865 започнал офанзива кон североистокот на Аргентина. На почетокот се` изгледало розефко, парагвајската армија нижела победи и покрај Мато Гросо држела и сериозна територија во Аргентина.
Во меѓувреме Бразил, Аргентина и Уругвај потпишале воен сојуз hence и името на самата војна...

Обединетите сили на трите армии конечно успеале да ги задржат парагвајските единици во крвавата битка кај Јатај во областа Кориентес, во Аргентина. Таму Лопез доживеал тежок пораз и се` чинело дека војната ќе трае кратко. Но така не мислел и Лопез кој оставил цел Корпус да ги брани стекнатите територии во областа Уругвајана. Таа единица била опколена од страна на сојузниците и после неколку крвави месеци постојани напади, парагвајците се предале измачени од глад, болештини и недостаток на муниција. Повеќе сојузнички војници загинале поради хаотичниот троен команден систем и имбецилната некомпетентност на командниот кадар отколку поради Гуарани хероизмот.

Бразилската власт одлучила дека е погоден момент за враќање на Мато Гросо и упатила неколку илјади војници да извршат контранапад. После напорен пат по река и по жестоките џунгли, десеткувани од болести и замор, бразилските единици сретнале само спорадичен отпор. Причина за тоа било што илјадници парагвајски војници веќе биле упокоени поради маларија, тифус и колера, некои се повлекле на парагвајска територија а останале само неколку утврдени претстражи, несериозен проблем за бразилската армија. Природно, откако го вратила Мато Гросо, бразилската власт се упатила во инвазија на самиот Парагвај. Но таму ги чекале новомобилизирани и свежи трупи на `генијот` Лопез кои лесно успеале да ги сопрат напаѓачите.

Пресвртница на војната била битката кај Риахуело во Јуни 1865, речна битка со воени бродови и истовремена копнена конфтонтација која завршила со катастрофа на парагвајската `Воена морнарица`. Бразилците, ионака супериорни во поглед на речна воена техника, довлечкале и парна Фрегата (!?) од Атлантикот до реката Парана, потфат погоден за екранизација од Вернер Херцог. Контролата на Парана која била главна артерија на воената логистика им овозможила иницијатива на сојузниците до крајот на војната.

После таа победа, сојузниците со околу 60.000 војници вршат инвазија на Парагвај. Во почетните борби, домаќините успеваат по цена на големи жртви да ги задржат напаѓачите. But the end was Nigh, nevertheless. Во новонастанатата ситуација кај диктаторот Лопез се појавуваат скромни признаци на рационалност и во Септември 1866 тој свикува мировна конференција. Периодот на луцидност го држи Франсиско само до самата конференција на која ги одбива сите предлози на сојузниците и војната продолжува понатаму...

А ветриштата на војната имаат свои каприци кои се плаќаат со нови и нови жртви, страдање и агонија. Непосредно после неуспешната конференција, сојузниците продолжуваат со офанзивата низ Парагвај и покрај жестокиот отпор и големите загуби. Се случува неочекуваната битка кај Курупаити, релативно добро утврдена позиција која ја напаѓаат сојузничките сили. Следува тотален дебакл на сојузниците, посебно на бразилската царска армија во една од најпонижувачките порази во современата воена историја. Парагвај губи 54 мртви и 68 ранети а сојузниците околу 4.500 мртви и непознат број ранети, исчезнати и дезертирани војници. Парагвајците не прифаќале бели знамиња туку убивале се` што мрда, на тој начин вршејќи жесток воен злостор...
Во `нормални` околности, ваква катастрофа би го сменила текот на војната во корист на победникот - но во овој случај тоа било малку веројатно. Поради загубите и малиот резервен фонд на машко военоспособно население, парагвајската власт почнала да регрутира и шуто и рогато, од 14 до 70 години, полесно ранетите бидувале набрзина `закрпени` и пратени на фронт а не борбените линии осамнале и жени...

Сојузниците имале барем 30 пати повеќе население од Парагвај, излез на море и можност за набавка на оружје и опрема. Парагвај бил опколен и без начин да набави било што. Бразилската речна флота ги контролирала сите реки и притоки и полека но сигурно сојузниците освојувале дел по дел од Парагвај. Чудно но вистинито - парагвајските `патриоти` се бореле често до последен човек нанесувајќи тешки загуби на агресорите. Сепак тоа било само одложување на неизбежното...

Точно на Нова година, 1.Јануари 1869, паднал и Асунсион. Сојузниците почнале да слават крај на војната и конечна победа...но така не мислел Лопез и еден дел од армијата кои се повлекле низ руралните предели и започнале герилска кампања.
Немајќи повеќе возрасни војници за мобилизација, парагвајските офицери врбувале деца од 12 до 15 години на кои со јаглен им цртале брада и мустаќи за да делуваат `возрасни` а како замена за пушки им биле поделени ножеви, секири, вили, стапови, чекани...и изделкани парчиња дрво во вид на пушка, избоени така што да даваат илузија дека се работи за вистинска пушка. Не е познато дали сериозно очекувале дека искусните сојузнички војници ќе бидат измамени од дрвените пушки но како и да е, мора да се земе предвид дека лудилото веќе си пуштило длабоки корени, повеќе отколку во многу други војни.

Очајот (левел Хитлерјугенд во Април 1945) колку и да бил тажна и залудна работа - сепак на момент ги запрел сојузниците. Лопез успеал да присобере околу 25.000 деца, старци и жени во обид да направи последен мега-херојски last stand со кој би издејствувал нова мировна конференција. Неколку битки и неколку порази подоцна, несудениот парагвајски Бонапарта бил `сардисан` во едно село во Март 1870. со помалку од 300 војници. Одбивајќи да се предаде, иако ранет - лично го предводел последниот суицидален јуриш. Лопез за разлика од својот идол - паднал на бојното поле перфориран од куршуми со што завршила кариерата на несомнено храбриот иако не баш најбистар диктатор кој започнал војна против три земји истовремено.

Неполн месец после смртта на Лопез - војната завршила. А последиците, земено процентуално - ги надминуваат и оние на `Нултата година` на Пол Пот и оние на `Слободната држава Конго` на Леополд II. Парагвај изгубил дел од територијата, но бил оставен да `државствува` и понатаму. На врвот на успехот - Парагвајската држава имала армија од 150.000 војници, што е на границата на возможното, ако не се знае што све не се подразбирало под `војник`. Тоа бил збир на машки лица од 12 до над 70 години, на ранети и болни, па дури и жени. Наредната година по завршувањето на војната бил извршен попис кој покажал 220.000 жители од кои само 29.000 возрасни мажи над 18 години!
Тоа значи дека Франсиско Солано Лопез и неговата хунта загубиле три четвртини од вкупното население на својата држава, а соодносот на возрасни мажи и жени веднаш после војната бил скоро 5:1 во корист на жените!

Цифрата од 630.000 мртви не ги вклучува новородените во периодот од 1864-1871 кои умреле поради глад, болести и инфекции. Сојузниците загубиле најмалку 100.000 војници и цивили со што конечната цифра иако недофатлива секако би била над 750.000 мртви, што ја засенува и Американската граѓанска војна која се водела истовремено на север и ја прави Парагвајската војна најкрвава во модерната историја на панамериканскиот континент.

Некои историчари тврдат дека Парагвај не се опоравил целосно од таа војна до ден денешен.
Сојузничките војници раскажувале за апокалиптични сцени низ Асунсион во самракот на сударот. Јагуари, битија крајно несклони да се експонираат во урбани средини - се гоштевале со ранетите и болните низ улиците. Глутници кучиња влечкале лешеви на деца оставајќи крвав траг низ правливите сокаци на етатизмот.
Не верувам дека постои поголем симбол на целосна катастрофа отколку сцена во која наоколу се мотаат Јагуари of all creatures, кои привлечени од мирисот на смртта ноншалантно се движат по улица и си одбираат жртви.
Со недели и месеци немало кој да ги закопа лешевите кои трулеле на врелото сонце привлекувајќи библиски сцени преку наезда на инсекти и глодари. И оние мажи кои преживеале биле одечки скелети, лица-лузни, осакатени сенки кои безволно се тетеравеле во непознат правец, ментални руини немоќни да направат било што...
Повторно, како и во многу наврати фантазијата е немоќна пред реалноста во поглед на ужасот.

Тотално уништена и онаа малку инфраструктура која постоела, демоцид од епски размери, губење на скоро целото писмено и образувано население, упокоена сета возрасна машка работна сила потребна за реставрација на системот, уништено земјоделие и сточарство и тешки намети за користење на речните патишта - сето тоа значело совршен рецепт за децении и децении страданија за тамошната раја во мера тешко разбирлива, мачна за перцепција, одвратна за контемплација.

А како што може да се заклучи од погоре постираната почесна поштенска марка во чест на Лопез при 100. годишнината од крајот на војната - етатистичкото лудило во таа заборавена земја сеуште е силно и го слави `херојството` на `домољубниот лидер` кој `јуначки се борел на три фронта` и бил на пат да стане деминутивен Наполеон.
Цената, т.е. демоцидот на три четвртини население на една тажна, небитна и напатена територија заедно со страдањата кои ако постои рисјански пекол - би биле еталон за мерка `болка` кај дежурните ѓаволи покрај казаните - биле резултат на патолошките мечтаења на претставниците на државната власт, ништо повеќе.

Но ништо од тоа не е најжалната работа во сета таа неважна историја.
Не се ниту Јагуарите кои кинат раце и нозе по улиците, војниците кои си ги серат цревата поради Колера, 12-годишни дечиња кои со нацртана брада со јагленче и со дрвена пушка-играчка бидуваат разнесени од граната, ниту гладот ниту мачната и бавна смрт.
Најжална е неразнишаната верба во идејата на етатизмот и покрај се`.

Viva el Estado !

Четници, усташи и нипонофили

(By Roger Mortis, 249/129)
Дека нациите се социјални констукти е одамна познат и непријатен факт. Мистерија е механизмот кој тера милиони луѓе да се идентификуваат како оприпадници на одредена нација. Уште поголема е онаа кога самодекларирани припадници на одредена нација - имаат симпатии или антипатии кон некоја друга нација, или кога тие едноставни емоции ескалираат до степен на отворена љубов или омраза...

Емоциите (а не разумот) се сржта на колективниот идентитет на рајата, било тој да е секуларен или верски...а во сите тие идентификации се кријат само емоции, и тоа од оние грозните. Стравот, пред се`.
Рационалност не барајте и не очекувајте бидејќи ја нема во рамките на колективната припадност, најмногу поради тоа што нациите се вештачки арбитрарни конструкти а во голема мера и етникумите. За религиозните припадности не вреди ни да се трошат зборови од тој аспект.

Појавата на симпатии па дури и идентификација со нација во која не се `родил` поединецот веројатно е поради тоа што тој се чувствува инфериорно како припадник на `својата` нација...и си мисли дека со афилијација кон друга нација ќе му биде подобро во главата. Особено ако се работи за поголема нација, како што е случајот со русофилијата или американофилијата.
Зошто некој припадник на одредена нација воопшто би се осеќал инфериорно?
Па ете да земеме маќедонче, србинче, бугарче или албанче, сите тие гледаат дека нивната нација е безначајна на светската сцена, слаб стандард, слаб живот, нема нешто значајно во поглед на уметност или наука...евентуално ако се издешава некој инцидентен спортски успех или полу-успех, тек тогаш би се осетиле како дел од нешто `значајно`, ларџер ден лајф ситуација која ќе ги оттргне од индивидуалната безначајност и ќе ги фрли во колективната екстаза на идентификација со нечиј индивидуален успех кој се доживува како личен.
Крајно ирационално, будаласто и инфантилно, но истовремено и тажна реалност...

Во сиот тој хаос има некои правила, да речеме русофилијата се појавува поради кирилицата, православието, славјанството, моќта (реална и замислена), технолошкиот прогрес (целосно замислен во случајот), во поретки случаи поради некои руски писатели од далечното минато, Баљшој театар итн. или по малку од сето тоа, во сет тој неред во главата има нешто кое поединецот го осеќа како `свое`, препознатливо, `наше`...демек.
Често се јавува кај пензионери или кај особи кои биле одгледувани од пензионери.

Кај американофилите (не знам дали е правилен израз но и не е важно) е јасно - сепак се работи за доминантната империја и културна доминација на сите полиња, сите ние велиме и хај и бај и ноу шит, никој не вели пожаљастја уште помалку сајонара или пак рандом мандарински збор за рандом ствар. Тоа е таа хегемонија, сакале или не. И наши дедовци растеле со вестерни и мјузикли, тоа е одамна присутно и Џон Вејн и Гари Купер и силиконските секс-бомби, се работи за генерации раја подложени на влијанието на американската масовна култура...иако нималку порационална појава од русофилијата, сепак е за нијанса пологична.

Освен наведените `филии` постои и понекој англофил, франкофил, германофил, можеби таљанофил или обожавател на сите нешта јапонски (нипонофил !?)
Што до некаде е разбирливо и покрај тоа што е бизарно. Ако се раководиме по застарените и лажни идеи за `национални` култури и влијанија, а за потребите на овој пост можеме малку да го пуштиме мозокот на `идентификување` - сфатлива е потребата за `навивање` за одредена `нација` која сепак нешто значи во светот.

Она што е помалку сфатливо, па дури и се граничи со забеганост се испадите на србоманија, бугарофилија и поретко гркоманија - појави каде идентитетот се пренасочува кон подеднакво слаби и безначајни матрици кои немаат што да понудат повеќе од самата оригинална припадност. Тоа е загрижувачко за припадниците на таа нација (се прашувам која би можела таа да биде?) бидејќи се чуствуваат толку безвредни и инфериорни што се идентификуваат со комшиските безвредни идентитети.
Можеби се работи за рецидиви, влијанија од некогаш, бидејќи во трката за измислување нации во 18/19.век рисјанската раја под отоманско ропство на балканот почнала да се дели на нации, и игром случаја, групите на лица кои се идентификувале како срби, грци и нешто покасно бугари - си измислиле нации пред тоа да го стори групата на лица кои ќе се идентификуваат како македонци и на тој начин имале head start за пропаганда...

А онаму каде индивидуалноста се подредува на колективот, онаму каде што припаѓањето на себеси и на луѓето кои нешто ви значат во реалниот живот - се заменува со припадност кон измислени заедници - таму се раѓа злото, омразата, и на крај ирационалноста триумфално танцува над милиони мртви...што значи скоро на целата планета Земја, sans Antarctica.

Лоботомија

(By Roger Mortis, 248/128)
При разговор понекогаш може да се слушне поимот `Лоботомија` или придавката `лоботомиран`. Иако соговорникот најчесто ја употребува во потценувачки цели во некаков контекст, малкумина од оние кои го употребиле тој необично звучен и сочен збор всушност знаат што е тоа лоботомија.

Лоботомијата претставува посебна неврохируршка постапка со која по хируршки пат се отстранува дел од мозокот на пациентот. Се изведува врз пациенти со најтешки психијатриски пореметувања, кога психологот и психијатарот дигнале раце и го сметаат пациентот за безнадежен случај, кога сите сеанси, терапии, психоанализи, лекови, електро и инсулински шокови, епилептични шокови со Кардиазол па и Егзорцизам (зошто да не?) се безуспешни...тогаш како последна инстанца останува лоботомијата, некој вид на “сребрен куршум“ за спас на умоболниот пациент.
Во зависност од тоа какво пореметување треба да се третира во основа постојат три вида лоботомии :

- Фронтална лоботомија, која се користи за најтешки случаи и се изведува со бушење дупка во черепот на пациентот при што се елиминира дел од фронталниот кортекс на мозокот. За оваа цел се користи металниот инструмент Леукотом со кој се сече мозокот, а има и друга посуптилна варијанта каде се вбризгува висококонцентриран алкохол во кортексот.

- Префронталната лоботомија, која исто така се користи во тешки случаи, но за разлика од фронталната се употребува прецизен скалпел со кој се сече дел од кортексот.

- Трансорбитална лоботомија, која што се користи во не толку тешки случаи и била најчесто употребувана од трите видови. Процедурата се состои од ставање на специјални инструменти во очните дупки од каде се допира до фронталниот кортекс и се врши кратка и брза интервенција со прекинување на некои нерви. Пациентите кои биле подложени на трансорбитална лоботомија носеле затемнети очила некое време по операцијата, поради заштита на очите.

Покрај разликите во техничката изведба кај овие три вида на лоботомија, тука се разликите и во резултатите од истите. Процедурите со фронтална и префронтална најчесто завршуваат со добивање на пациент-растение, но со трансорбиталната пациентите можат да продолжат со животот горе-долу...да речеме нормално...

Инаку првите лоботомии датираат уште од антички времиња иако не под тоа име, кога се бушеле дупки во черепите на умоболни лица и се вадел дел од мозокот на примитивен начин за да се “истераат лошите духови“ (постапка позната како Трепанација) кои како се верувало го “запоседнале“ човекот, т.е. лудилото за кое се немало јасна претстава што претставува точно...

Интересот за бушење дупки во главите на лудите пациенти бил распален во средината на деветнаесеттиот век благодарејќи на една бизарна случка која вклучувала необично дебела глава. Таа глава припаѓала на извесен Финиас Гејџ, лоботомиран before it was cool. Иако не бил лоботомиран во прецизна медицинска смисла, овој работник на железницата во САД стекнал светска слава поради неверојатните околности под кои преживеал забивање на метална шипка во черепот. Шипката влегла преку окото на Финиас а излегла од задната страна на главата. И покрај тоа, Гејџ преживеал - но со драстично изменет карактер и однесување, а неговиот медицински случај послужил како инспирација за многу идни неврохирурзи, убедени во можностите на хируршка модификација на однесувањето на пациентите...

Пионер во областа на лоботомијата бил германскиот лекар Готлиб Буркхарт кој ги извел првите `груби` лоботомии во модерна смисла во 1888 година.
Др. Буркхарт лечел неколку пациенти со лоботомирање. Првиот лоботомиран пациент умрел за пет дена, вториот за нешто подолго поради јак епилептичен напад, кај третиот операцијата била успешна но за жал извршил самоубиство по неколку месеци, четвртиот и петтиот не покажале никава реакција после лоботомијата а шестиот и седмиот станале некако премногу “тивки“ после процедурата...

Со тек на време лоботомијата се усовршувала, а револуција направил португалскиот лекар Антониу Егаш Муњиз кој во триесеттите години ги дефинирал трите вида на лоботомија во зависност од потребата за третман и степенот на умоболност кај пациентот. Во кариерата извршил стотици лоботомии.
На неговата работа се надоврзале англичаните Фултон и Карлајл кои лоботомирале шимпанза со наводно установено лудило во лабораторија - за да добијат експериментални резултати кои подоцна би ги користеле при лоботомирање луѓе.
За залугите во усовршувањето на лоботомијата - Др.Муњиз добил Нобелова награда за медицина во 1949 година. Ваквата одлука на Нобеловиот комитет подоцна предизвикала контроверзи бидејќи оваа процедура почнале да ја сметаат за нехумана и варварска.

Во САД лоботомијата доживеала свои ѕвездени мигови, на пример до 1951 биле изведени преку 20.000 лоботомии, во Канада се вршеле по 150 до 160 лоботомии годишно, во Британија биле лоботомизирани 17.000 пациенти, а врвот оваа постапка го доживеала во Скандинавија каде се изведувале далеку најмногу лоботомии по глава на жител.

Меѓу најпознатите случаи на лоботомија се оние на Розмари Кенеди, сестрата на американскиот претседател Џон Ф. Кенеди која била лоботомирана на нејзини 23 години, шведската сликарка Сигрид Хјертен која умрела веднаш по лоботомирањето, Јозеф Хасид, феноменално талентиран еврејски пијанист чија светска кариера била прекината поради неуспешна лоботомија, канадаскиот пејач Ализ Роби, Хауард Дали кој бил присилно лоботомиран на 12 годишна возраст и подоцна напишал книга за неговите страдања, оскаровецот-актер Вернер Бакстер, холивудската актерка Франсес Фармер, Роза Вилијамс (сестра на писателот Тенеси Вилијамс) а пред неколку години се појави информација дека Ева `Не плачи за мене, Аргентино` Перон, сопруга на аргентинскиот лидер Хуан Перон и симбол на нацијата - била лоботомирана неколку месеци пред смртта во последен обид да се внесе разум кај неа...преку дупка во черепот.

Многу познати личности за влакно избегнале да бидат лоботомирани, два такви случаи имало во `МекЛин` ВИП лудницата во САД каде своевремено се разгледувала можноста за лоботомија на поетесата Силвија Плат, пејачот Реј Чарлс и други повеќе или помалку славни особи...

Најпродуктивна болница за лоботомија била `Данверс` лудницата во истоимениот град во Масачусетс која што станала синоним за практикување лоботомија (иако најчесто присилна) врз бројни пациенти. Интересно, во СССР оваа процедура се користела само неколку години и била напуштена како пракса поради нехуманоста па дури и забранета во 1950.

Во САД голем проблем претставувал фактот што лудниците биле преполни и немало место за нови пациенти, ниту пак средства за доволен третман на оние кои веќе биле институционализирани што навело многу лекари да се решат за лоботомија кај тешките случаи само за да не се замараат повеќе со нив и да ослободат место за нови пациенти...Најозлогласен бил Волтер Фриман, доајенот на бушењето черепи, Мајкл Џордан на лоботомијата, кој е рекордер по изведени лоботомии во светот (лоботомирал буквално илјадници лица). Кај него завршувале и луѓе од кои семејството сакало да се отараси па ги праќале на лоботомија под едноставен изговор дека ги фаќа лудило. Многу потенцијални наследници на имот и пари завршиле под чеканот и шилото за кршење мраз на Фриман поради вакви причини.

За успешноста имало различни мислења но со тек на време преовладало мислењето дека резултатите се скромни поради можноста лудиот да заврши како идиот или имбецил. Подоцна бројот на лоботомии бил значително намален со појавувањето на лекот Торазин кој се сметал за “хемиска“ лоботомија. Белгија на пример наводно сеуште ја има оваа терапија и годишно се изведувале околу 70 лоботомии...
Во четирите овдешни заводи за ментално здравје, популарно наречени лудници (Бардовци, Демир Хисар, Негорци и Демир Капија) овој третман никогаш не бил во програмата на лечење на умоболни.

Лоботомијата како феномен била и сеуште е инспиративна во литературата, филмот и музиката. Во литературата најпознато дело кое ја обработува лоботомијата (покрај другото) би било „Лет над кукавичкото гнездо“ од Кен Кејси.
Што се однесува до филмската уметност, највпечатлив филм секако е екранизацијата на Кејсиевиот роман „Лет над кукавичкото гнездо“ - еден од најдобрите филмови на сите времиња и отскочна даска за многу подоцна прославени глумци, „Пи“ (со славната сцена на своерачна лоботомија со бор-машина) и „Франсес“, потресна биографска драма за горенаведената актерка Франсес Фармер чија неприлагоденост кон околината очекувано била протолкувана како лудило, а лудилото третирано со шилец во черепот...

Музиката ги памети панк-рокерите Рутс чија песна со едноставен наслов `Лоботомија` е повеќе критика кон општествените норми отколку опејување на самата процедура, тука се нивните жанровски колеги Рамонси со нивната `Тинејџерска лоботомија` каде што се пее баш за самата постапка како таква, интересна нумера е не особено познатата `I`d rather have a bottle in front of me` на Ренди Хензлик која зборува за преферирањето на алкохолот пред Фронталната лоботомија, а од нашите краишта се издвојува песната на Партибрејскерси - `Лоботомија`...

Нешто напишано во некое друго, неубаво и хаотично време и место, уредено и постирано encore тука поради феноменот `Idle mind as the playground for the Devil`.

Repent through money!

(By Roger Mortis, 247/127)
Следејќи го примерот на своите колеги од официјално признаените религиски организации - лидерите на верските секти ширум светот обично живеат спрема девизата `do as i say, don`t do as i do`. Тоа најчесто се манифестира во однос на материјалните богатства за кои секташката доктрина проповеда скромност па дури и целосно отфрлање на `ѓаволскиот` материјален свет. Она што важи за `страдото` не важи за водачите, којшто од своја страна максимално се предаваат на земските задоволства.

Минатата година светските медиуми известија за потонувањето на траектот `Севол`, на пат помеѓу јужнокорејските пристаништа Инчон и Џеџу при што се удавија 304 патници и членови на екипажот. Истрагата за причините за трагедијата набрзо упатила кон компанијата-матица `Чонг Хае Џин Марин` во чие власништво бил бродот а зад таа компанија потоната во лавиринт на прокси и фронт-фирми со цел да се маскираат вистинските власници - се криела една секта, поточно еден необично талентиран лик под име Бјунг Ун Јо, свештеник на сектата Гу Вон Па (Секта на спасот) која што била фракција на корејската Евангелистичко-баптистичка црква, една од разните протестатски деноминации кои доминирале меѓу бројните христијани на југот на полуостровот.

Како што истрагата и судењето откриле - господинот Јо и неговата секта во чии канџи се наоѓала компанијата - работеле со цел to minimize the cost and maximize the profit, не баш во склад со библиската традиција но целосно во склад со капиталистичкото евангелие. Кратејќи на сите можни трошоци во поглед на безбедбоста и контролата на бродовите, најмувајќи сомнителен екипаж и офицерски кадар од самото дно на маритимната професија и редовно претоварувајќи ги бродовите со товар - трагедијата едноставно морала еден ден да се случи. И се случила на 16.Април 2014. Но тоа било само злокобно ехо, задоцнет татнеж на една друга трагедија а тоа е малку познатото масовно самоубиство на секташите од `Сектата на спасот` во 1987.

За разлика од надалеку славните масовни самоубиства на секташи како неверојатниот случај во Џонстаун од 1978 или оној на `Рајската порта` во 1997 - корејските секташи склони кон напуштање на овој свет ќе останеле на маргините на сеќавањето доколку не се случела трагедијата со бродот `Севол`.

А таа ги потсетила суеверните на настанот од 29.Август 1987 кога 32 члена на сектата си го одзеле животот со помош на неидентификуван отров во фабриката `Одејанг` во околината на Сеул. Предводени од Сун Џа Парк, четириесет и осумгодишна високорангирана членка на сектата и мајка на три деца (кои и самите ќе се отрујат) - група на секташи се собрале во очекување на Судниот ден. Класичната рисјанска догма кажува за големо табу во однос на самоубиството кое води директно во пеколните казани. Исто така кажува и за вредноста на покајанието.
Но секташите некако ги измешале овие два концепти, онака како што само фанатични секташи тоа го можат - и заклучиле дека покајанието е невозможно без страдание. А постои ли поголеми страдание од суицид?

Потребата за покајание била засилена од се` позачестените финансиски гревови на госпоѓа Парк и нејзините најверни следбеници. Замешани во куп афери со перење пари, злоупотреба на средства на инвеститорите и слични превари, неретко биле цел на властите и богами и на разјарени измамени лица кои си ги барале парите назад. Физичките напади биле чести а во гужвата се приклучиле и медиумите. Изложени на голем притисок, секташите го проектирале својот сопствен страв на целиот свет, што и не е ретка појава кај лица со испран мозок.

Излезот бил еден. Покајание и искупение преку смрт. Сун Џа Парк ги собрала своите најверни следбеници, им поделила отров и ги гледала како завршуваат во грчеви и со пена на устата пред и самата да го стори истото. Подоцна се појавиле гласини дека се работи за убиство, дека убер-лидерот Бјунг Ун Јо ги отрул секташите од страв дека ќе `пропеат` пред властите и дека тоа ќе значи крај на милионските приходи а со тоа и на самата секта. Официјалните извештаи на истражните ограни заклучиле дека сепак станува збор за самоубиство иако тоа не значело дека Јо е ослободен од сомнеж бидејќи наредните години бил честа цел на истрага, па дури и уапсен во 1991 но тоа не довело до долгорочни резултати и Јо бил пуштен на слобода после кратко време...

Недофатливиот Јо повторно влегува во центарот на јавниот интерес во 2014, после потонувањето на `Севол`. Бил издаден налог за негово апсење а биле претресувани разни објекти и канцеларии поврзани со многуте фирми во владение на сектата.
Јо никогаш не бил приведен поради тоа што ја инсценирал својата наводна смрт. Имено, полицијата пронашла леш во поодмината фаза на распаѓање на некои 300 км јужно од Сеул во Јули 2014.
Прелиминарните ДНК анализи дале резултати кои упатувале на можноста дека се работи за Јо. Начинот на кој смртта наводно го стигнала манијакот не била утврдена бидејќи состојбата во која се наоѓале остатоците не го дозволувала тоа.
Непосредно после случајот со потонувањето, стотици секташи излегле на протест во Сеул, а други изјавувале јавно дека Јо едноставно ќе потоне во мрежата на сектата и дека власта никогаш нема да го фати. Иако власта објавила дека помагање на Јо ќе значи повеќегодишна робија - тоа не ги спречило секташите да објават дека ќе му помогнат на својот водач да избега и дека никогаш нема да го откријат неговото прибежиште. Апсењето на неколку секташи под сомнение дека му помогнале на Јо да избега не дале резултати...

Ако се има во предвид дека Јо и неговата секта располагале со стотици милиони долари, добри врски во корејското општество и мрежа на повеќе од 100.000 секташи низ повеќе земји - фанатично спремни да го скријат од прогонот, тогаш не е тешко да се претпостави дека секташкиот лидер-преварант-перач на пари успеал да остане неказнет.

Би било одлично доколку навистина еден таков религиски психопат со изразени среброљубиви склоности завршил како непрепознатлив леш, убиен од страна на некој реален Декстер Морган кој решил да се одмазди за неправдите. Но реалноста е неспоива со телевизиските сценарија а психопатите се отпорни, барем онолку колку и лебарка...

Абортус

(By Roger Mortis, 246/126)
Живееме во време на изразување на ставови. На бранот на пенетрацијата на виртуелата на овие простори - секој има став за се` и сешто, дури и за работи за кои не знае ништо. Имањето став базиран на рационално расудување, научна/емпириска евиденција или логика претставува тежок луксуз денеска, бидејќи рајата нема време да чита и да ги базира своите ставови врз добра информираност. Тука е и образовниот систем кој уништува млади мозоци побрзо од Енцефалитис. Во недостаток на време или желба, ставот станува кучка, пачавра, тротоарка која се подава на првата емоција или на првиот инстинкт кој доаѓа од Р-комплексот или од Амигдалата.

Иако абортусот не е некоја работа за која што би имал дефиниран став, сепак можам да си дозволам барем обичен рант на таа тема, поради едноставниот факт што не сум жена.

Проблемот на одговорноста е проблем на денешницата. Посебно во услови кога наоколу јава петтиот јавач на апокалипсата - капитализмот. Абортусот како ултимативна врста на контрацепција е една од поекстремните манифестации, но се` е тоа само едно делче во мозаикот на конзумеризмот и влијанието кое тој го има врз луѓето.

Што знам...ако постои нешто што може да е симбол на амбивалентноста тогаш тоа е абортусот.
И покрај тоа што развојот на фетусот физички зависи потполно од мајката, фетусот може да се квалификува и како засебен ентитет иако е дел од нејзиното тело. Непрекинувањето на бременоста ќе резултира со ново човечко битие. Тука е беспредметна дефиницијата за колку време плодот се `очовечува` или дали и колку осеќа болка. Со чинот на абортус е спречено раѓање на нов живот. Крајно банално, но логички несоборливо.

Далеку од тоа да се работи за `убиство` како што трубат религиозните фанатици бидејќи убиството е активно насилно згаснување на веќе постоечки човечки живот.
Иако абортусот е далеку од убиство, сепак станува збор за спречување на можноста за настанување на живот на едно човечко битие.

Од друга страна и контрацепцијата е спречување на можноста за настанок на ново битие.
Иако самата ејакулација внатре во никој случај не гарантира зачеток, барем постои шанса. За зачнување нов живот. Тоа не значи дека автоматски е извршено оплодување, но за да се даде гол мора се шутира. Самата слепа улица изградена од Латекс во која сперматозоидите го завршуваат патот кон целта - спречува можност за настанок на нов живот.
Сперматозоидите заедно со јајце клетката немаат никаква друга намена под сводот небесен, освен што овозможуваат прилика за стварање нов живот.
Со чинот на контрацепција се спречува таа можност.

Према тоа, логички е неконзистентно е да се инсистира само на забрана на абортус.
Католичката црква, блажен да е Тома Аквински, е доследна бидејќи е против контрацепција.

Then again...и подигнување девет деци е сјебано само по себе. Двестаевраш да порасне повеќе од три деца во денешно време без доживотно да ги осакати со Оливер Твист синдром е невозможно. Дали непостоењето е подобро од мачното и мизерно постоење? Одвратна и грозна дилема која ја симболизира наведената амбивалентност околу прашањето на абортусот.

Униформи

(By Roger Mortis, 245/125)
Човекот како социјално битие е склон кон тоа да настојува да биде позитивно вреднуван од околината, поблиска или поширока.
Проблемот настанува кога употребува сила за да го постигне тоа.
Дали е Усеин Болт почитуван меѓу атлетичарите? Да, веројатно од мнозината, ако веќе не од сите. Некои му завидуваат, некои му љубоморат, некои можеби и би му напакостиле. Но повеќето би дале све да се на негово место.
Но таа почит е стекната од дела. Затоа што ги остава конкурентите зад него по 20 метра на 200 метра трка. Шта речи?
Млади дечки сонуваат да станат како него, тренираат, се трудат, зошто да не?
Никому не наштетил, никого не присилил да го почитува.
Не е доцент по спринт или магистер по штафетни трки. Нема декрет. Има дела.

Но од друга страна тука е силата, така е полесно.
Цајкан кој очекува респект поради униформата и флуоресцентниот елек. Некој лик кој е советник на советничката на асистентот на заменикот на кафекуварката на градоначалникот. Униформа.
Кинеско одело и џиш машна. Во потрага по респект. Нема зајебанције.
Докторот. Професорот. Наставникот. Попот. Сите сакаат да добијат валидација преку сила. Во ред, попот можеби преку казна со одложено дејство. А титулата е само глорифицирана униформа.

Со тек на време луѓето престануваат да бидат Трајче, Ставре па дури и Бљерим, стануваат подвижни униформи. Бидејќи без униформата се едно големо ништо.

Оние кои не можат да предизвикаат почит по некој природен тек на нештата, со своите дела - се потпираат на силата, на законот, на вертикатала, на принудата. Од наставникот во некоја припиздина до есесовецот со пушката вперена кон некаков Јевгениј или Шломо. Не затоа што имаат било какви особини кои би биле за респект, туку затоа што имаат механизам за присила, од обично пенкало па се до куршум.

Секако, ни од далеку сите униформирани лица не се празен омот. Но исклучоците се екстремно ретки и немаат значајно влијание врз општата слика.
Не може да се негира дека униформата значително го олеснува животот во секоја смисла. Одненадеж, човекот во униформа се чувствува прифатен. Дури и сакан од рајата. Иако таа `љубов` е вткаена во униформата а не во створот од крв и месо кој ја носи. Тој си останува подеднакво небитен како и пред да ја облече униформата.

Прилично прецизна дисекција на овој феномен има кај прекрасниот Чехов, два кратки раскази, `Смртта на чиновникот` и `Дебелиот и слабиот`. Препорака да се прочитаат, и онака се по неколку страници, така што мрзеливоста не би требало да е пречка.
Чехов, за разлика од некои негови современици - бил есенција на концизноста.

Срање у Руанди, срање у Паризу

(By Roger Mortis, 244/124)
Интересен е феноменот на вербални или виртуелни изрази на емпатија на одвешната раја во врска со скорешното `срање у Француској`.
Нема ништо лошо во емпатијата, напротив - но таа секогаш е резервирана за групации кои луѓето ги сметаат за блиски или барем се во сериозна делузија дека им се блиски. И во тоа нема ништо лошо само по себе, но не треба да се забегува.

Овдешна раја може да се идентификува со рандом популација која загинала на концерт во Париз, затоа што и сами одат понекогаш на концерт, или со загинати во кафиќ пошто често одат по кафиќи или со убиени пред стадион пошто се претпоставува дека одат на утакмици на овдешната фудбалска репрезентација или на некој `стадион` од несреќите познати како мак-клубови.
Затоа што Жана и Мишел кои загинале на концерт се некако слични, скоро наши, со мало поместување на параметрите тоа можеле да бидат и Станко и Биљана во Прилеп.
Сето тоа делува препознатливо, туѓо а наше, вообичаена (или барем се тежнее/копнее кон неа) социјална динамика која е нарушена од брадати манијаци кои доаѓаат од пеколот. Некои лица дури можат да ја сфатат ситуацијата како лична навреда, напад врз `нивните` вредности.

Но реалноста е туробна и груба, овдешна раја оди помалку на концерти и утакмици од француска раја, чисто ради стандард, седи на гол цемент на полураспадната трибина или оди во кино со искинати седишта и прожектор произведен во времето на Тито. Слично како и фан на некој клуб од...Либан...
И сето тоа е во ред, животниот стандард не би требало да биде мерило при изразување емпатија.

Проблемот е што луѓето сакаат себеси да се доживуваат како дел од западната цивилизација.
А кутрите не сфаќаат дека не се. Западот не ве смета како составен дел од себе и никогаш нема да ве смета. Уште од Војна Крајина наваму, секогаш ќе бидете Границата меѓу `светлиот` Запад и `мрачниот` Исток. Западната раја не ја смета југоисточната раја за `своја`. До вчера постоеше визно гето за вас. И денес постои Шенген. Постои поради вас. И нема да емпатизираат со вас при слични услови. Како што не емпатизираа премногу за време на Вуковар, Овчара, Книн, Сарајево или 2001. Никогаш нема да се најдете на нивните насловни страни, без разлика колку луѓе загинале. Или евентуално можеби ако загинат толку многу жртви што би им било незгодно да не ве стават на прва страна. Како Сребреница да речеме.
Поимите Ауслендер, Југо, источњак, Вог, балканец - се составен дел од секојдневниот западен вокабулар. Нешто повеќе од Сенд-нигер но многу помалку од белгијанец.
Но и тоа не значи дека не треба да се изрази сочуство кон трагедија на запад, напротив, треба. Сепак, повторно ќе напоменам, не треба да се забегува...

Емпатијата би требало да е дистрибуирана кон сите невини жртви на планетата. Бидеќи ако постои степенување на значајот на жртвите - тогаш тоа не е емпатија туку само израз на наведената желба да се припаѓа некаде, да се доживее себеси како дел од нешто, во случајов западната култура. Или цивилизација, ако ви е подраг тој збор.

Со дете од Конго кое умира на 14 години црнчејќи во рудник никој нема намера да се идентификува, да емпатизира или воопшто да го есапи пошто тоа дете е страно, непрепознатливо, нема обрасци во мозокот кои би навеле на емпатија.
Тука на 14 години дете оди во осмо оделење, се симпатише женска, се играат игрици, се фрла баскет, се спие во детска соба а.к.а. сите оние ствари кои ги нема детето од Конго. Тука никој не оди во рудник на 14 така да нема што да се емпатизира.
Исто како оној митот за индиосите кои наводно не можеле да ги видат шпанските бродови кога се приближувале до некој мезоамерикански брег, не ради кусогледост туку демек немале патерн во умот дека е можно да постои нешто такво како брод.
Или смрт од термобарична бомба. Или од граната. Во Сирија. Секојдневие. Но термобаричната бомба и нејзиното дејство врз луѓето е апстрактна, туѓа, неспознатлива работа - hence неможе да се пати од виртуелна/вербална емпатија или загриженост во врска со `таму некои`...Сенд-нигери.

Тоа што цивилизациски, граѓанството на Република Хунзистан е многу поблиско до блискиот Исток него до западот е непријатен факт кој треба да се прекрие со некоја нова митологија, со Ниче Македон или Кирче Лазароф.
Затоа што искрено се радувате на манџа со запршка каква што се јаде и во Бејрут, а не на Багет.
Затоа што сте корупмирани до сржта и имате полуфункционални општества како нивните. Затоа што градовите ви наликуваат на депонии како и нивните. Затоа што сообраќајната култура ви е далеку послична со онаа во Стамбол него со онаа во Ден Хаг. Затоа што...пиво пред коорепација. Затоа што четири канти за отпад ради рециклажа ви се страни и несфатливи како и на рандом лик од Алепо.
И затоа што сте во единствениот европски регион кој може да генерира војна на стариот континент.

Нормално, не сте тотално исти ниту со рајата од блиски Исток, пред се поради тоа што кај нив е присутна деструктивната улога на радикалниот Ислам кој е подвижна лента за продукција на идиоти, средновековен атавизам залутан во денешно време.
Балканот е посебен, секогаш на граница меѓу истокот и западот, не припаѓајќи целосно ниту на едниот од тие два света. Иако ако сме искрени, многу повеќе сличен на Левантот.

So next time shit hits the fan, put the Kurdistani flag up along with the Belgian one.

Вечера во два чина

(By Roger Mortis, 243/123)
Замислете фина вечера, на која се објавува венчавка, домаќините сите среќни и весели - од семејното скровиште вадат триесет години старо вино, да се прослави како шо е ред, свршеникот и свршеничката се држат за рака, родбина и пријатели им честитаат.
А свршеникот...типот е масовен убиец, присутните го знаат тоа и немаат проблем со тој факт, па и со фактот што ќерката е веќе оплодена од еден убиец.

Иако типот е посебен вид на масовен убиец, пилот да речеме на Ф-16.
Тоа чудо носи до 6 тони бомби и ракети и има вграден шестцевен ротирачки топ со стотици гранати.
И така типот по наредба, со печат на легалност - полетал и го истоварил товарот врз раја, некаде...било каде. 96 загинати, 133 ранети, разрушени куќи, детски тела распарчени наоколу, улични кучиња се гостат со цревата на некое мало девојче. Некои од бомбите не експлодирале при падот (посебно оние во касетните контејнери имаат таква навика) и остануваат да сакатат и убиваат луѓе со месеци и години после летот на пилотот.

Типот сосема доброволно се пријавил во пилотска чколија, доброволно се пријавил во воената авијација и доброволно потпишал договор да следи наредби.
Вечерата врви одлично, сите горди и задоволни, се пие и јаде и се планираат подароци за свадбата. Свадбата на масовниот убиец.

А сега замислете фина вечера, на која се објавува венчавка, домаќините сите среќни и весели - од семејното скровиште вадат триесет години старо вино, да се прослави како шо е ред, свршеникот и свршеничката се држат за рака, родбина и пријатели им честитаат.
Свршеникот...типот е сериски убиец, силувал и убил три девојчиња и нивните искасапени тела ги фрлил во некоја река. Присутните го знаат тоа и немаат проблем со тој факт, па и со фактот што ќерката е веќе оплодена од еден убиец

Needless to say, второво сценарио е невозможно бидејќи доколку знаат дека е сериски убиец веднаш ќе го пријават и ќе биде затворен но и покрај тоа ќе им остане рана на душата цел живот, хистерија и депресија, гној на семејната чест поради фактот што ќерката за малку ќе се омажела за серијаш...

`Знаеш Џесика бејб...мислам дека направи одличен избор, типот е пилот, човек на место, сега во ред - понекогаш долго ќе отсуствува од дома кога оди на мисија но што е тука е, ќе се прилагодиш некако`

`Немој ќерко не плачи, никој не знаеше дека твојот свршеник заклал девојче, ќе го пребродиме ова некако, леле кој срам, зоштооооооооо...`

Две сосема реални сценарија и два сосема различни пристапи кон убијци. Како е тоа можно?
Тоа е моќта која ја имаат мастилото и хартијата, тоа е изопачувањето на перцепцијата кое се продуцира со едноставено удирање на државен печат кој служи за инфузија на оправданост па дури и моралност кај една умирачка за разлика од друга. Този смрт не е смрт.
License to kill & maim little girls.

Утре да донесат закон кој ќе стави легален печат на убивање чисто за забава, никој нема да писне. И второто сценарио ќе стане сосема прифатливо на рајата...

Кралството небесно

(By Roger Mortis, 242/122)
Не е тајна дека границата помеѓу религија и секта е понекогаш тешко воочлива и дека најчесто времето е одлучувачки фактор при соодветната категоризација на поимите. Малечка сектичка некогаш било и христијанството во тогашна Јудеја за да после милениум и нешто ситно бидне религија со најмногубројна клиентела на пазарот со замислени другарчиња.
Една таква сектичка, основана од тројца другари во Кина во 1843 набрзо експлодирала (што фигуративно што буквално) на сцената претворајќи ја јужна Кина во руина како последица на последниот драматичен обид да се христијанизира најмногубројната земја на светот.

Она што е посебно спектакуларно во врска со сектата едноставно наречена `Богољубно друштво` и востанијата кои прераснале во граѓанска војна е - бројот на жртвите. Околу таа цифра нема прецизен консензус, но во литературата се сретнуваат проценки кои одат и до 30 милиони мртви што значи дека тој четиринаесет годишен конфликт познат како `Тајпинг востание` бил најсмртоносниот во дотогашната човекова историја, до ден денешен надминат само од Втората светска војна. И секако, останува сосема непознат за пошироката јавност, барем онаа склона кон историја, најзначајниот историски настан за кој никој никогаш не слушнал ништо.

Монотонијата меѓу конфучијански настроеното население ја разбил извесен Хонг Сиу Чуан, припадник на малцинството Хака кој се обидел да влезе во државната администрација доминирана од Манчу кинези кои не биле особено склони да го делат лебот државен надвор од своето `племе`. Влезот во тој свет на бирократи бил условен од серија на тестирања на кои кондидатите требало да го покажат своето знаење. Хонг се обидел четири пати - и четири пати паднал. Дали поради неисполнети сништа или поради разгореното лудило - Хонг почнал да добива `визии`, he found Jesus и почнал да размислува како да го преслика небесниот ред на земјата. Неколку западни протестантски мисионери биле повеќе од расположени да му дадат соодветна литература која Хонг детално ја проучил. Но господинот Сиу Чуан отишол и чекор понатаму  - се прогласил себеси за одамна изгубениот, бесмртен брат на Исус кој конечно го открил својот хиберниран идентитет!

Природно, улогата на еден таков ентитет е мешовита - небесно-овоземна, па така и Хонг се прокламирал како `Небесниот крал` и почнал да работи на својата теологија и идеологија. А таа била екстремна се разбира, микс од прото-комунистички егалитаријанизам, рамноправност на половите, строг протестантски пуританизам, апокалиптичен милениаризам, целосно демонизирање на Конфучијанизмот и следствено со тоа - борба против клетата варварска династија Чинг која неколку века седела на кинескиот трон и за која Хонг тврдел дека е резултат на парење на некакви демони...

Откако сосема неочекувано привлекол дваесетина илјади следбеници низ Јужна Кина, Хонг го прогласил надоаѓањето на Небесното кралство на мирот. Секташите биле на јасно дека небесното кралство набрзо ќе се соочи со Армагедон, последната битка помеѓу доброто и злото. И за таа цел почнале сериозно да се вооружуваат и да формираат добро подготвена паравојска, барем онолку добра колку што била и Зелената империјална армија на династијата Чинг. Но со таа разлика што државните војници пателе од сериозен недостаток на фанатизам кој пак го имало и за извоз во редовите на Небесната армија.

Фрапантен е фактот што за само неколку години се` до кобната 1850. сектата врбувала десетици илјади припадници но треба да се знае дека тој период не бил баш најсјајниот во милениумската кинеска историја, династијата Чинг се наоѓала во декадентна фаза чиј терминален период веќе бил во тек а кој ќе стигне до апотеоза во 1911, тешкиот пораз во Опиумските војни против Британија, ескалацијата на старите традици на наркоманија низ царството, финансиската криза, епидемиите, поплавите и гладта низ многу региони - заедно со неколкуте активни востанија во тој момент направиле нешто како perfect storm каде што само недостигале секташите на Хонг за да ситуацијата излезе од контрола.

А таа излегла од контрола во декември 1850, кога секташите тргнале во офанзива. На 1.јануари 1851 прогласен бил почеток на крајот на Злото и триумф на Доброто кога империјалните трупи се обиделе да ги сосечат секташите во корен со напад врз нивното упориште во градот Џинтиан. Тешкиот пораз на империјата во судар со обична секта бил знак за мобилизација на безбројно членство, разочарано од постоечкиот систем. Неколкуте следни месеци и неколкуте судари со државната власт при што во сите судари победиле `Небесните` - одиграле одлучувачка улога за стабилизација на сектата. Во следните неколку години се` смета дека борбените сили на Небесното кралство на мирот броеле преку милиони изгубени души.

Во Март, 1853, востаниците го освоиле регионалниот центар Нанџинг кој го прогласиле за своја престолнина. После преземањето на уште неколку поголеми урбани центри, следен на листата на желби на Хонг бил Пекинг, седиштето на кинескиот трон. Но по се` изгледа дека секташите ги прецениле своите сили и доживеале неуспех при опсадата на Пекинг. Тогаш за прв пат започнале и поделбите и фракциите во самата секта. Следел бурен период на нови освојувања, пребегнувања од една страна на друга и обратно, кокетирање со западните мисионери со цел да се добие меѓународно признание на новото кралство од страна на своите рисјански `браќа` од западниот свет и искоренување на Конфучијанизмот од запоседнатите територии.
Гледајќи во амбисот на сопствената власт, за тоа време династијата Чинг и царската армија се решиле на трансформација. Биле ангажирани странски советници и наемници, биле купувани огромни количини пешадиско западно оружје и артилерија и интензивна дипломатска активност со цел да се обезбеди западна поддршка.

Западните колонијални сили, барем официјално - се одлучиле на поддршка на режимот со цел Кина да остане една целина. Никој не бил расположен да соработува со крајно фанатична рисјанска секта на чие чело бил лудак. Лудак со епизоди на генијалност - но сепак лудак.
А тука биле и `подароците` за странските амбасадори и воени аташеа и трговијата со Опиум која носела огромни средства на британците. А сите пороци, вклучително и наркоманијата биле забранети во новото Небесно кралство. Стравувајќи од сериозен пад на своите профити, британските компании и власта се решиле да помогнат на династијата Чинг, заедно со новата републиканска империја позната како САД и одамна присутните французи по Индокина.

После спектакуларната победа на секташите во битката кај Џиангнан во 1860. кога царската војска ја презела најголемата до тогаш офанзива против Небесното кралство - се чинело дека судбината на Кина е решена во корист на сектата.

Но она што не било толку очигледно, големите `внатресекташки` поделби, епидемиите и топењето на средствата потребни за водење војна - влијаело секташите да фрлат се` на карта на освојување на Шангај, главниот трговски центар на Кина. Со освојување на Шангај - западните сили би биле ставени пред свршен чин а империјата би го загубила главното пристаниште и извор на приходи.
Нападот на Шангај во Август 1860. бил почеток на крајот на сектата. Уште еднаш, востаниците се покажале немоќни да скршат огромен фортифициран град со опсада. Кинеската војска заедно со странските наемници раководени од американецот Фредерик Ворд (кој нема жив да го дочека крајот на војната) и легендарниот британски авантурист генералот Чарлс Гордон (познат како Гордон од Картум, градот каде што подоцна ќе заврши со главата набиена на Махдиевско копје) - успеале да ги одбијат напаѓачите.

После овој пресврт, малку по малку иницијативата прешла на страна на владините сили и со тек на време - после многубројни битки и операции - сектата била приклештена во својот главен град Нанџинг и околијата. Започнала опсада во Јуни 1864, за чие време се упокоил лидерот на сектата Хонг - веројатно самиот си го одзел животот измачуван од тешки болки како последица на труење со расипана храна. Истоштени и при крај со муниција - илјадници секташи фанатично се бореле до смрт, до последен куршум и до последен јуриш со сабја. Малкумина се предавале а борбите за секоја улица и за секоја куќа може да се сметаат за предвесници на модерните битки, Лиеж, Севастопољ, Берлин или Грозни каде што добро забарикадирани бранители се бореле до смрт со агресорите во еден нов вид на конфликт, сосема урбан и сосема тотален.
Власта го платила поразот на сектата со најмалку 120.000 жртви само во последната битка, а колку настрадале од страната на востаниците - не е познато. Ако се земат предвид и репресалиите кои следеле, цифрата би можела да се искачи до половина милион мртви, ранети и исчезнати што значи дека опсадата на Нанџинг била дотогаш најтешката битка во историјата на човештвото.

Неколку дена по смртта на водачот, паднал и Нанџинг и тоа бил крајот на Небесното кралство на мирот. Царските власти, загрижени од евентуално ново собирање на секташи - одлучиле да го кремираат Хонг Сиу Чуан а пепелта да ја стават во топовско ѓуле и да ги испукаат посмртните останки на Хонг во непознат правец. Не верувам дека некогаш постоела пооригинална погребна церемонија, која сепак ја исполнила својата превентивна задача во еден свет доминиран од суеверие, религиозно лудило, Опиум и Колера.

Иако самото Небесно кралство пропаднало, преживеаните стотици илјади секташи се свртеле кон герилска војна која траела најмалку до 1871. кога била поразена последната голема паравоена Тајпинг армија. Во одредени региони - секташите ровареле се` до крајот на деветнаесеттиот век...

Тајпинг востанието било почеток на крајот на три илјади години кинеска монархија, настан кој имал несразмерни последици како на азиската така и на глобалната историја. А неговите траги може да се забележат и ден денес, на пример кога човек купува нов Таблет или мобилен телефон за смешни пари, како последица на синџирот настани кој започнал сосема невпечатливо, со еден лудак кој пател од `визии` и кој заедно со неколку другари основал своја сектичка...

Годишнина

(By Roger Mortis, 241/121)
На денешен ден, 11.11, пред 97 години, во 11.11 часот претпладне стапило во сила примирјето помеѓу Антантата и Централните сили со што официјално завршила Големата Војна, подоцна нагалено викана `Прва светска`. Иако ни од далеку тоа не бил прв глобален конфликт (таа чест би ја имале Седумгодишната војна, Француската револуционерна војна и нејзиниот привезок Наполеонските војни) тоа била првата глобална индустријализирана кланица во историјата, првиот светски судар во ерата на Машината.

Иако официјално завршила во знакот на четири кеца останува да ја фрла својата сенка до ден денес, како веројатно најголема пресвтрница во модерната историја. Без неа немало да го има ни Адолф ниту Ленин ниту Ататурк ниту Југославија ниту Хаус оф Сауд...се плашам дека не 97 туку и 197 години ќе бидат малку за да се залечат раните кои започнале едно сончево сараевско утро на 28.јуни 1914...

И покрај проаѓањето на еден век, и покрај смртта на последниот познат ветеран пред неколку години - опашката на тој конфликт сеуште се влече наоколу. Војна на сите војни. Онаа втората била само второ полувреме. Баналната фраза околу тоа дека `оние кои не учат од историјата се осудени да ја повторуваат` имплицира дека луѓето можат да учат од минатото.
Како што може да се забележи, очигледно е дека никој ништо не сфатил...

Првата војна е многу помалку присутна во медиумите, јавниот дискурс, во кооперациските муабети и во сеќавањето на рајата - од онаа втората. Зошто е тоа така е мистерија. Можеби затоа дека втората војна била доволно црно-бела за да се доживее како судар меѓу доброто и злото. Можеби пак само се работело за пофотогеничен судар.
Првата војна нема недостиг од култни ликови и орудија, Лоренс од Арабија, Црвениот Барон, Стариот Шарл, дебелата Берта, Мата Хари, Цепелините над Лондон, Апокалипсата кај Скагерак па и најголемиот воен тактичар на сите времиња - никогаш поразениот Пол Емил фон Летов-Форбек кој со шака колонисти и домородни Аскари врзувал за себе непропорционално големи сили на Антантата во јужна и централна Африка.
Но и покрај тоа, отсуствува заслуженото внимание.

А се` започнало така наивно...

Австроунгарската власт, накурчена поради наводното учество на српската власт во атентатот на Фрањо Фердинанд ја отворила војната со речни оклопни бродови кои го гранатирале Белград. Неколку дена подоцна Германија ја напаѓа Белгија for some reason (Шлифеновиот план) а подоцна и Франција.
Русија како сојузник на Франција ја напаѓа Германија од исток а Британија се приклучува веднаш, прво на море а подоцна и на копно. Заедно со Британија се приклучуваат и доминионите-држави од Империјата и за неполн месец дена војната станува глобална. Луѓето уживале во летото, во некои земји се одело и на одмор, лабаво...и оп! За две недели цел свет е во војна...

Се смета за прв глобален конфликт во кој на сцена стапил индустрискиот начин на убивање. Дотогаш често морало да го убиеш противникот гледајќи го во очи. Оттогаш може и од подалеку.
На сцена стапуваат митралезот (го имало и пред тоа, но овој пат се употребува масовно, од цело село) минофрлачот, бојните отрови, тенкот, подморницата, авионот и бодликавата жица. Веројатно најиновативна војна во историјата на човекот, никогаш не дебитирале толку многу револуционерни начини за убивање на луѓе како тогаш.

Бројот на жртви е тешко да се утврди некои тврдат 10 а некои одат и до 40 милиони. Зависи од методологија, дали епидемиите кои се шират поради ратот се сметаат за жртви на ратот, дали геноцидот на ерменците се смета како дел од ратот, дали срањата во Ирска се бројат и слично но некоја средна цифра би била 21 милион мртви и барем пет пати по толку сакати, ранети, оболени и забегани.

Не вториот ами првиот рат е заслужен за денешната карта на светот. Зошто е така е долга и широка.
Што се однесува до овие простори, бројот на овдешно население кое гине е барем двојно поголем него во втората војна. Разорувањата се исто неспоредливи, цел фронт минувал тука, Битола била скапана од гранатирање.
Во Битола има и француски и германски гробишта каде се закопани илјадници загинати.
А втората војна го има сиот хајп, првата е заборавена. Тоа е така веројатно поради нацистите, впечатлива раја биле, со униформи од Хуго Бос.

Пресвртот на ратот е т.н. `чудо на Марна` во 1914 кога французите ги сопираат германците и војната оттогаш се претвора во рововска забава на западниот фронт, без никакви промени до крајот. Друг момент е поразот на германските подморници кои (fun fact) биле најблизу да ја добијат војната за централните сили. Германија се распаѓа одвнатре, немаат средства и на тамошната раја им доаѓа преку глава од војна, масовни дезертирања, избувнуваат револуции и востанија, Кајзерот бега во Холандија и Германија се предава.

Престануваат да постојат Руското царство, Отоманската империја, Австро-Унгарија и Германската империја. На нивно место никнуваат нови држави, Германија станува република, Југославија и Чехословачка се појавуваат на сцена и со Версај - сцената е подготвена за следниот карневал на Злото, после 21 година - кој ќе биде три пати поголем.

Постои категорија на граѓани кои го глорифицираат минатото, кои бараат митски `прави мажи` во униформираните овци од тоа време. За оние што мислат дека пост-трауматски стрес синдроми и виетнамски синдроми се измислица на новите размазени генерации а дека старите биле храбри мажишта кои мува не ги лазела, think again.
Само што тогаш траумата се викала shell-shock и сите симптоми останувале семејно табу.
Никој не смеел да дознае за секојдневните кошмари, за тресењето на разни делови од телото, за неизмерната болка вкоренета во душата, за мокрењето во гаќи при некој посилен звук.
Такво било времето, маж не бил маж ако пред своите или пред јавноста покажувал некаква емоција. А најчесто морал да ја крие и од самиот себе.

Бидејќи и наредните генерации требало да бидат жртвувани. Би било крајно себично од просечен тогашен верник во натприроден или секуларен Бог да го прекине циклусот на злото. Требало да им се пружи шанса на нови поколенија да присуствуваат на нови масовни кланици.

Винстоне, сине...помагај!

(By Roger Mortis, 240/120)
Некои, некаде, некогаш...се запознавале со дистопијата како феномен преку книги и филмови. Поимите како `Големиот брат` или `Орвелијански` станаа дел од секојдневниот речник на популацијата. Но и покрај безброј книги, филмови, документарци, тв-серии и стрипови кои се денес достапни а кои се бават со дистописки теми - се случи нешто чудно.

Нажалост ја имаме таа `чест`, историски момент, да се наоѓаме во real time дистопија.
Како и жабата од експериментот со врелата вода, кога истата бега од садот ако биде ставена веднаш во врела вода а останува да биде сварена ако полека се повишува температурата на водата - така и ние, читајќи и гледајќи на екран дистописки теми, не сме успеале да ги препознаеме симптомите навреме. И сега се вариме во дистописката чорба.

Бидејќи денес...дистопијата ние веќе ја живееме. Возрасни луѓе се самоцензурираат. Да не чуе некој нешто. Да не поткаже некој некаде. И она малку човечко кое им вирее во мозокот, го убиваат. Пошто отиде кралската рента. Дивидентата на стравот. Двестате евра. Таквите ја хранат таа дистопија. Во нејзиниот желудник завршуваат нашето минато, сегашност и иднина, завршуваат судбините на уште неродени деца.

Но и тоа не е најстрашно. Најстрашното доаѓа за следните генерации кои од wage slaves ќе се промовираат во chattel slaves. Кога за напишано мислење на виртуелен медиум ќе се оди на робија, ќе се јаде ќотек и ќе се останува на улица. Кога цената на гол физички опстанок значително ќе се наголеми, како што веќе се наголемува. Што значи за некои 10 до 15 години од денес.

Последниот бастион на независната мисла, покрај внатрешноста на черепот (за што нашироко расправаше граѓанинот Винстон Смит) претставува виртуелниот свет.
Но виртуелата е само одраз на реалноста.
Бројноста и активноста на членството на некаква виртуелната платформа/заедница која би била намерно или случајно собиралиште на ликови со алтернативни погледи кон стварноста - не е секогаш одраз на евентуалната можност за генерирање фактор кој ќе може да влијае врз јавното мислење.
Тоа е и проблемот со виртуелните заедници.
Продорот на активноста од страниците со бинарен код кон реалноста изгледа дека е малку возможен.
Ако не се продолжена рака на некаков real life активизам тогаш и дометот на таквите заедници останува ограничен во рамките на виртуелноста.